نگرشی تحلیلی بر پیوند گونه‌های هنر ایرانی-اسلامی (مطالعۀ موردی: بازتاب بصری حالات روحی رستم در شاهنامه چاپ سنگی 1267ق)

Abstract

ورود صنعت چاپ سنگی در دورۀ قاجار به ایران، پیشرفت و تغییری بزرگ در سطح گسترده‌ای هنر ایرانی-اسلامی ایجاد نمود. با بوجود آوردن امکان چاپ و نشر آثار ادبی، تاریخی، علمی، فرهنگی و غیره، طبقات اجتماعی بیشتری فرصت بهره‌گیری از علم و ادبیات را به دست آوردند. بدین سبب، فرهنگ در سطح جامعه بیشتر رشد کرد. شاهنامة فردوسی به‌مثابۀ سند ملی هویت ایرانی و حافظ زبان فارسی، ازجمله آثاری بود که همچون گذشته، موردتوجه بانیان چاپ در ایران قرار گرفت و چندین بار به شکل مصور، انتشار یافت. یکی از چاپ‌های ارزشمند در ۱۲۶۷ق منتشر شد (محفوظ در کتابخانه آستان قدس رضوی، به شماره ثبت 43431) که درواقع اولین شاهنامة چاپ سنگی مصور در ایران شناخته می‌شود که تصاویر انحصاری آن را میرزا علی‌قلی خویی، اجرا نموده است. هدف پژوهش حاضر، با تکیه‌بر روش توصیفی-تحلیلی، پاسخ به این پرسش است که نحوة بازتاب حالات روحی رستم در تصویرسازی‌های شاهنامة ۱۲۶۷ق و تطابق آن با متن اشعار تا چه میزان است؟ به این منظور، ۱۶ تصویرسازی از شاهنامۀ مذکور که رستم در آن حضور دارد به لحاظ تبعیت از متن ابیات شاهنامه و... (ادامه در متن اصلی مقاله)