خوانش نقش پارچه معین مصور با موضوع زن موجود در موزه ملی ایران با رویکرد شمایل‌شناسی

Abstract

در زمان پایتختی اصفهان در دوره صفوی سبک و شیوه خاصی در نقوش منسوجات به پیروی از شیوه تک‌پیکرنگاری شکل گرفت که مورد استقبال واقع شد. معین مصور نگارگری زبده، شاگرد رضاعباسی بود که به طراحی پارچه نیز می‌پرداخت. طراحی پارچه‌ی متعلق به او، به شیوه تک‌پیکرنگارگری، زن جوانی که آزادانه در بوستان بر زمین نشسته را نشان می‌دهد. هدف: نقوش بافته شده بر منسوجات تاریخی ایران علاوه بر جنبه تزیینی، بازگو کننده عوامل تاثیرگذار در فهم زمانه‌ی خود هستند که نیاز به بازشناسی دارند، تا بر تاریخ هنر ایران نکات گویاتری را آشکار سازند.در راستای این پژوهش این سوال مطرح است که چه عواملی در انتخاب موضوع این طرح بر پارچه تاثیرداشته-اند؟ این پژوهش به روش کیفی با رویکرد شمایل شناسی اروین پانوفسکی و با توجه به لایه‌های سه‌گانه و سلسله مراتب این رویکرد به تفسیر نقش پارچه مذکور پرداخته است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد، عوامل سیاسی، فرهنگی و اقتصادی آن دوره بر چگونگی خلق اثر تاثیر بسزایی داشته است. معین مصور با جهان‌بینی زمانه خود در انتخاب موضوع آزادانه عمل کرده است. او در اثرش تحت تاثیر اندیشه انسان‌گرایانه غرب، نگاه آرمانی در نقش انسان را نادیده انگاشته و به تجسم زندگی روزمره و خواسته‌های دنیوی پرداخته است.