رابطة ایده‌آل‌گرایی، نسبیت‌گرایی، ماکیاولیسم، و ارزش‌های فرهنگی با رفتارهای غیراخلاقی (مطالعه موردی یک سازمان دولتی)

Abstract

ارزش‌های فرهنگی و ایدئولوژی‌های اخلاقی از طریق شکل‌دهی نظام مرجع‌شناختی، اخلاقی، و فرهنگی برای افراد تصمیم‌گیری‌های رفتاری فردی و جمعی را تحت تأثیر قرار می‌دهند. این تأثیر از طریق ایجاد تمایل به هم‌خوانی بین یک ارزش یا ایدئولوژی خاص با رفتار وارد عمل می‌شود. در محیط‌های کار افراد با تمایل به یک یا چند ارزش فرهنگی یا ایدئولوژی اخلاقی ممکن است غیراخلاقی رفتار کنند. این پژوهش با هدف بررسی نقش ایدئولوژی‌های اخلاقی (ایده‌آل‌گرایی، نسبیت‌گرایی، و ماکیاولیسم) و ارزش‌های فرهنگی (مادی‌گرایی و فاصلة قدرت) در بروز رفتارهای غیراخلاقی، پس از کنترل نقش استرس شغلی و فرسودگی شغلی، اجرا شد. جامعة آماری پژوهش کارکنان یک صنعت تولید مواد شیمیایی بودند که از میان آن‌ها 287 نفر به شیوة سهل‌الوصول انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسش‌نامة ایده‌آل‌گرایی، نسبیت‌گرایی، مادی‌گرایی، فاصلة قدرت، ماکیاولیسم، استرس شغلی، فرسودگی شغلی، و رفتارهای غیراخلاقی بود. داده‌ها با استفاده از ضریب هم‌بستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون سلسله‌مراتبی تحلیل شد. نتایج نشان داد که پس از کنترل استرس شغلی، ایده‌آل‌گرایی و فاصلة قدرت (3/22 درصد تبیین واریانس) قادر به پیش‌بینی رفتارهای غیراخلاقی‌اند، اما وقتی فرسودگی شغلی تحت کنترل درآمد، ایده‌آل‌گرایی، مادی‌گرایی، و فاصلة قدرت (7/20 درصد تبیین واریانس) رفتارهای غیراخلاقی را پیش‌بینی کردند.