واکاوی عکس های نیشابور در دوران قاجار

Abstract

توجه ویژه ناصرالدین‌شاه به کارکردهای مختلف عکاسی از همان سال‌های آغازین سلطنتش، موجب عکسبرداری از نواحی مختلف ایران ازجمله نیشابور شد. با توجه به عدم وجود منبعی که به تاریخ‌نگاری عکاسی نیشابور بپردازد، این پژوهش با هدف ارائه تاریخ عکاسی نیشابور در دوران قاجار، شناسایی شاخصه‌های عکاسی نیشابور و دستیابی به خوانشی واحد از این عکس‌ها، به واکاوی جایگاه عکاسی نیشابور در تاریخ عکاسی ایران می‌پردازد. درراستای دستیابی به این اهداف، به این پرسش‌ها پاسخ می‌دهد که کدام عکاسان در دوران قاجار از نیشابور عکاسی کرده‌ و عکس‌های ایشان در چه نسبتی با کلیت عکاسی این دوران و در نگاهی جزئی‌تر خراسان قرار دارد؟ عکس‌ها شامل چه سبک‌ها و چه نوع گزارش‌هایی هستند و گزارش‌ها چه اهداف و کارکردهایی داشته‌اند؟ و آیا شناسایی تمهیدات عکاسانه‌ای که عکاسان در بازنمایی نیشابور به کار گرفته‌اند و هم‌چنین شناسایی ویژگی‌های مشترک در عکس‌ها، ما را به خوانشی واحد از عکاسی نیشابور در دوران قاجار می‌‌رساند؟ این پژوهش با روش توصیفی‌تحلیلی و گردآوری داده‌های آن با استفاده از اسناد کتابخانه‌ای، منابع تصویری و مصاحبه صورت گرفته‌است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد آقارضاعکاس‌باشی، میرزاحسینعلی و عبدالله‌قاجار عکس‌های نیشابور دوران قاجار را در ارتباطی نسبی با عکاسی مشهد و خراسان گرفته‌اند. در انتها، اشتراکات در یافته‌های پژوهش و شناسایی ویژگی‌هایی مشترک عکس‌ها در قالب شاخصه‌های اصلی عکاسی نیشابور را می‌توان به منزله خوانش واحد از عکاسی نیشابور دوران قاجار تلقی کرد.