واکاوی رمزگردانی در کلاس‌های آموزش زبان فارسی به خارجی‌ها: پژوهشی مروری

Abstract

یکی از پیامدهای دوزبانگی، رمزگردانی است. فارسی‌آموزان خارجی در بافت کلاسی مانند همۀ زبان‌دوم‌آموزان دیگر از رمزگردانی استفاده می‌کنند؛ بدین ترتیب این سؤال مطرح می‌شود که استفاده از رمزگردانی به چه میزان در بافت کلاس کارآمد است و چرا زبان‌دوم‌آموزان از رمزگردانی استفاده می‌کنند؟ متأسفانه در حوزۀ رمزگردانی در زبان فارسی پژوهش کمّی یا کیفی انجام نشده است و همچنان مدرسان در کاربرد زبان مادری یا میانجی فارسی‌آموزان در کلاس درس و شیوه و میزان بهره‌‌گیری از آن، و هدف از کاربرد زبانی جز فارسی در کلاس درس تردید دارند و اختلاف‌نظرهایی در این‌باره در بین آنان مشاهده می‌شود. در برابر آن درباره فراگیری زبان انگلیسی و تأثیر رمزگردانی بر آن پژوهش‌های زیادی انجام شده است که به بررسی دلایل رمزگردانی و میزان کارآمدی آن پرداخته‌اند. با توجه به مشابه بودن فرایند یادگیری زبان دوم برای همۀ زبان‌دوم‌آموزان و از آنجا که پژوهش‌های این حوزه روی زبان‌آموزان با زبان‌های مادری مختلفی صورت گرفته است، یافته‌های این پژوهش‌ها می‌تواند تاحدی در بافت آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان نیز صدق کند و مدرسان را در این مهم رهنمون شود. به این ترتیب، هدف مقالۀ حاضر بررسی میزان کارآمدی رمزگردانی در بافت کلاس‌های آموزش زبان و دلایل کاربرد آن توسط زبان‌دوم‌آموزان است؛ بدین منظور در این پژوهش مروری به مطالعۀ پژوهش‌های مرتبط با این موضوع پرداخته و پس از مطالعۀ گسترده، یافته‌های برخی از پژوهش‌ها ارائه و نقاط قوت و ضعف هر یک بیان شد. بررسی یافته‌های پژوهش‌های پیشین نشان داد که رمزگردانی در بافت کلاس، نه‌تنها ضرری ندارد بلکه سودمند نیز است؛ زیرا به روانی کلام زبان‌دوم‌آموزان و همزمانی یادگیری زبان فارسی و انتقال معنا در خلال رمزگردانی کمک می‌کند، گرچه باید در میزان کاربرد آن دقت کرد. همچنین مدرسان باید بکوشند تا در کلاس بیشتر از زبان فارسی استفاده کنند تا درونداد کافی در اختیار فارسی‌آموزان قرار گیرد، اما این به معنای قدغن کردن رمزگردانی نیست. در پایان مقاله نیز پیشنهادهایی برای پژوهش‌های آتی ارائه شد.