معرفت شناسی صدرایی در چگونگی مطالعه بر متغیرات کیهانی و تنقید کیهانشناسی پوزیتیویستی

Abstract

موضوع علم کیهانشناسان بررسی ساختار بزرگ مقیاس کیهانی است، برهمین اساس روش مطالعاتی خود در مواجهه با متغیرات کیهانی را مبتنی براصل تحقیق پذیری پوزیتیویستی و اصل موضوعه ریاضیاتی قرار داده‌اند بطوریکه موجهیت گزاره‌های کیهانی را بر انطباق گزاره‌های پیشینی صادق با نتایج برآمده از گزاره‌های پسینی مفروض نموده‌اند. این نوشتار به روش توصیفی تحلیل میزان موجهیت اصل تحقیق‌پذیری و صدق نتایج برآمده از معادلات ریاضیاتی از منظر ملاصدرا را مورد تحلیل و تنقید قرار داده و در پاسخ به دو سئوال اصلی که آیا گزاره‌های مستخرج از اصل تحقیق‌پذیری علمی یا شبه علمی هستند؟ و اینکه آیا بواسطه معادلات ریاضیاتی می‌توان به متغیرات علم پیدا نمود؟ این نتایج تحصیل شد: ملاصدرا گزاره‌های برآمده از اصل تحقیق‌پذیری را گزاره‌هایی شبه علمی و در ذیل علم حصولی تعریف نموده، چراکه درعلم حصولی، وجود علمی شئ غیر از وجود عینی آن، و اختراع نفس مدرِک است، در صورتیکه ملاصدرا گزاره‌های برآمده از علم حضوری را گزاره‌های علمی می‌داند، زیرا وجود علمی مدرَک همان وجود عینی آن است. طبق مبانی صدرایی نمی‌توان براساس اصل تحقیق‌پذیری به یک مدل جامع کیهانی دست یافت، چراکه اصل تحقیق‌پذیری متکی بر روش استقرائی است و روش استقرائی اولاً مبتنی بر ادراک حسی است که ضعیفترین نوع ادراک نفس است در ثانی با نفی اصل علیت و متافیزیک، کیفیت ایجاد، تکامل و ماهیت حقیقی متغیرات کیهانی مجهول خواهد ماند. ملاصدرا همچون ریاضیدانان واقعگرا، ریاضیات عددی را امری عینی و مستقل توصیف کرده بطوری که می‌تواند متغیرات محسوس و زوایای پنهان متغیرات محسوس را تحلیل و توصیف کند.