فرهنگ کهن عربی به فارسی در مجموعۀ 6788 کتابخانۀ مجلس

Abstract

بخشی از پژوهش‌های مرتبط با زبان فارسی و فرهنگ نویسی بر پایۀ لغتنام­ه‌های کهن دوزبانه و به‌­ویژه لغتنامه­‌های عربی به فارسی استوار است. بنابراین، شناسایی این لغتنامه­‌ها از بایسته­‌های پژوهشی در این زمینه است. در نوشتۀ کنونی به بررسی یکی از این فرهنگ‌ها ــ مندرج مجموعۀ 6788 کتابخانۀ مجلس ــ پرداخته شده است. چون نسخۀ شناخته شده این فرهنگ از آغاز و پایان افتادگی دارد، اکنون از نام اثر و نویسندۀ آن آگاهی نداریم اما بررسی‌ها نشان می­‌دهد که این اثر نمی­‌تواند یکی از لغتنامه­‌های شناخته شده باشد. کاربرد تعداد معدودی واژۀ ترکی و نیز کاربرد برخی از واژه­‌های ویژۀ گویش ماوراالنهری نشان می‌­دهد که این فرهنگ باید در همان منطقه نگاشته شده باشد. قرائنی در متن نشان می‌­دهد که اثر پیش از سدۀ ششم نگاشته نشده و ضمناً نسخۀ بازمانده از آن نیز در حدود سدۀ ششم کتابت شده است و لذا می‌­توان آن را حدوداً از آثار سدۀ ششم دانست.