رویکردها و روش‌ها در زیبایی‌شناسی شهری

Abstract

هدف اصلی از این مقاله معرفی رویکردهای متفاوت در زیبایی‌شناسی شهری و شیوه‌های متفاوت انجام آن می باشد. روش انجام تحقیق در این نوشتار بر‌اساس روش تحلیلی و مقایسه تطبیقی نظرات مختلف در حوزه زیبایی‌شناسی شهری و تکنیک‌های انجام آن است. بر‌اساس مطالعات صورت گرفته، در این تحقیق زیبایی‌شناسی شهری بر‌اساس چهار رویکرد عمده کالبدی، روان‌شناسانه، کارشناسانه و مردم‌محور مورد بررسی قرار گرفت که متناسب با هر‌کدام از این رویکردها، روش‌های مختلف انجام آنها نیز ارایه می‌شود. رویکرد کالبدی و کارشناسانه که به لحاظ ماهیتی تا حد زیادی شبیه هم هستند در میان شیوه‌های مدیریتی رایج بوده و می‌توان آنها را برای تبدیل ویژگی‌های فیزیکی مناظر شهری به پارامترهای طراحی به کار برد. رویکرد روان‌شناسانه و مردم‌محور را که نیز به لحاظ ماهیتی همانند هم هستند و در پروژه‌های تحقیقاتی پایه رواج دارند را می‌توان در درک دیدگاه‌های مردم نسبت به مسایل زیباشناختی به کار برد و از نتایج آنها در تصمیم‌گیری‌ها، برنامه‌ریزی‌ها و طراحی شهر کمک جست. روش‌های ارزیابی مربوط به این چهار رویکرد در دو دسته عمده روش‌های کارشناس‌محور (شامل فهرست‌های توصیفی‌، فهرست‌های غیرکمی و فهرست‌های کمی) و روش‌های مردم محور (شامل روش‌های غیرکمی، کمی و روش مؤلفه‌ای) مورد بررسی قرار گرفته‌اند. بر اساس روش‌های ذکر شده برای انجام ارزیابی‌های زیباشناسانه، فنون ارزیابی و ابزار آن نیز ارایه شده است. در بخش مربوط به فنون و ابزار ارزیابی، مطالعات گسترده‌ای در مورد تحقیقات انجام گرفته در مورد مسائل زیباشناسی شهری انجام شده است و فنونی که در این تحقیقات استفاده شده است، به صورتی منظم دسته‌بندی شده است. فنون مورد اشاره در این مقاله به طور کلی شامل فنون مستقیم و فنون غیر مستقیم در ارزیابی‌هاست که متناسب با رویکردهای چهارگانه ذکر شده در این نوشتار می باشند. این مقاله به طور کلی، چارچوبی را جهت انجام پژوهش های بعدی که قرار است در مورد مباحث زیباشناسی در شهر انجام گیرد را مورد حمایت قرار می دهد و به محققان کمک می نماید تا رویکرد و روشی درست را در انجام تحقیقاتی از این دست را به انجام برسانند. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد جهت انجام بررسی های زیبایی‌شناسی شهری نیاز است که رویکردهای مردم‌محور و روان‌شناسانه به عنوان بستر اصلی در زیبایی‌شناسی و رویکردهای کالبدی و کارشناس‌محور به عنوان مکمل رویکردهای مردم‌محور و روان‌شناسانه مورد استفاده قرار گیرد.