خوانشی نو از آیه 106 سوره بقره؛ با تکیه بر قرینه‌های درون‌متنی

Abstract

مفسران در تفسیر آیه 106 سوره بقره - مشهور به آیه نسخ- اختلاف نظر دارند. غالباً از این آیه نسخ احکام شرعی یا نسخ شرایع و یا تغییر قبله مسلمانان برداشت شده است. اما این موارد تنها می‌تواند مستند به عموم آیه باشد و مدلول مستقیم آیه نخواهد بود. با تکیه بر قرینه‌های درون‌متنی (سیاق و آیات هم‌موضوع در سوره‌های دیگر) می‌توان به خوانشی دیگر از آین آیه رسید. در این تحقیق، با توجه به غرض اصلی ملحوظ در سیاق این آیه، مفاهیم اصلی همسو با آن به‌دست می‌آید. با رهگیری آنها در سراسر قرآن، روشن می‌شود که چنین مفاهیمی در دو بافت هم‌مضمون در سوره‌های نساء و جمعه نیز وجود دارد. در نهایت با مقایسه داده‌ها و تحلیل آنها، مدلول مستقیم آیه نسخ دریافت می‌شود که با دیدگاه‌های رایج کاملاً متفاوت است.