تحلیل رفتارهای اطلاع‌جویی مشارکتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه شیراز

Abstract

هدف: هدف پژوهش حاضر تحلیل رفتارهای اطلاع‌جویی مشارکتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه شیراز است.روش‌شناسی: پژوهش حاضر، پژوهشی کمّی از نوع پیمایشی است. جامعة آماری شامل کلیة دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه شیراز در سال 1399 بود. نمونة پژوهش شامل 302 نفر دانشجویان دانشکده­های مختلف بود که برمبنای جدول مورگان انتخاب شدند. گردآوری داده­ها از طریق پرسش‌نامة محقق­ساخته انجام شد. بدین‌منظور متون مرتبط با حوزة رفتار اطلاع‌جویی مشارکتی بررسی و سؤالات مرتبط استخراج شد. برای سنجش روایی صوری و محتوایی، پرسش‌نامه برای هفت متخصص علم اطلاعات و دانش‌شناسی فرستاده شد و با توجه به نظریات آن‌ها، نسخة نهایی به‌دست آمد. پایایی ابزار پژوهش با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ با مقدار 91/0 به‌دست آمد.یافته‌ها: نتایج این پژوهش نشان داد که میانگین رفتار اطلاع‌جویی مشارکتی در نمونة مطالعه‌شده بیش از میانگین مورد انتظار (70 درصد) است؛ براین‌اساس گفتنی است تمایل دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه شیراز به اطلاع‌جویی مشارکتی زیاد است. همچنین نتایج پژوهش پیرامون تجربیات آزمودنی‌ها نشان داد که از میان انواع متغیرهای پژوهش، فقط بین فراوانی مشاهده‌شده و مورد انتظار «تجربة جست‌وجوی اطلاعات در وب به‌صورت جداگانه و سپس بحث با هم‌گروهی در رابطه با نتایج» و «تجربة جست‌وجوی اطلاعات در وب به‌طور جداگانه با رایانه یا تلفن همراه جداگانه» تفاوت معناداری وجود ندارد و برای سایر تجربیات جست‌وجوی گروهی در وب میان فراوانی مشاهده‌شده و مورد انتظار تفاوت معناداری وجود دارد؛ بدین‌معنی که فراوانی دانشجویانی که تجربة جست‌وجوی گروهی در وب را داشته‌اند (2/71 %) و نیز دانشجویانی که تجربة اطلاع‌جویی مشارکتی در انجام تکالیف و پروژه‌های درسی (2/74 %) را داشته‌اند، به‌طور معناداری بیش از کسانی است که تاکنون این نوع جست‌وجو را تجربه نکرده‌اند. همچنین فراوانی دانشجویانی که کار گروهی آن‌ها بین یک‌هفته تا یک‌ماه (4/35 %) به طول انجامیده است و دانشجویانی که به منابع اطلاعاتی مختلفی (8/82 %) نیاز داشته‌اند، به‌طور معناداری بیش از دانشجویان دیگر است. همچنین فراوانی دانشجویانی که تجربة جست‌وجوی اطلاعات در وب به‌صورت گروهی در مکانی مشترک، در مکان‌های متفاوت، برقراری ارتباط از طریق گفت‌وگوی برخط یا مکالمة تلفنی، برقراری ارتباط با رایانه یا تلفن همراه مشترک و استفاده از نرم‌افزارهای اطلاع‌جویی مشارکتی را داشته‌اند، به طور معناداری کمتر از کسانی است که تاکنون این نوع جست‌وجو را تجربه نکرده‌اند.نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش نشان داد که تمایل به اطلاع‌جویی مشارکتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه شیراز از سطح بالایی برخوردار است. شناخت تمایل این گروه به رفتارهای اطلاع‌جویی مشارکتی می‌تواند به مسئولان نظام آموزش عالی کمک کند تا با توجه به اهمیت این نوع رفتار، نسبت به رفع مشکلات احتمالی موجود (مثل استفادة بسیار کم دانشجویان از ابزارهای جست‌وجوی مشارکتی و وجود بسترهای لازم برای انجام کارهای مشارکتی دانشجویان در مراکز آموزشی و پژوهشی)، و تقویت این رفتارها برنامه‌ریزی کنند.