تحلیل سازوکارهای جوامع محلی در سقزگیری از درختان بنه (Pistachia atlantica Desf.) در جنگل‌های زاگرس (مطالعه موردی: منطقه جنگلی چیگو استان چهارمحال و بختیاری)

Abstract

دانش بومی، دانش انباشته شده، مهارت‌ها و تکنیک‌های جامعه خاص است که از تعامل مستقیم آن‌ها با محیط منتج شده باشد. این دانش نشان‌دهنده اندیشه، تجربه و عمل قدیمی است که باید مورد احترام بوده و همچون منبعی از معرفت محیطی حفظ شود. در پژوهش پیش‌رو سعی شد دانش بومی سقزگیری از درختان بنه در استان چهارمحال و بختیاری تدوین شود. در این تحقیق برای نمونه‌گیری از جامعه محلی از روش گلوله‌برفی و رویکرد شهرت استفاده شد. پس از جمع‌آوری اطلاعات از افراد اولیه، افراد دیگری که در موضوع پژوهش اطلاعات داشتند توسط افراد اولیه معرفی و جمع‌آوری اطلاعات از آن‌ها انجام گردید. در این تحقیق مصاحبه‌ها به‌صورت نیمه-ساختاریافته انجام گردید. نتایج نشان داد که مردم محلی درخت بنه را یک گیاه اقتصادی دانسته و از قطع و خسارت به آن به‌شدت خودداری کرده و برای حفاظت و توسعه آن انگیزه لازم را دارا هستند. آن‌ها بیشترین استفاده از درخت بنه را مربوط به صمغ تولیدی آن می‌دانند که برداشت آن طی مراحل مختلف شامل انتخاب درخت، تیغ‌زدن، کاسه‌بندی، دوتیشه و سه‌تیشه، برداشت، تصفیه و پختن سقز انجام می‌شود. استفاده دارویی از سقز بیشترین سهم را در بین کارکردهای این محصول بین مردم محلی دارد.