تأملی در سبک زندگی توحیدی برپایهٔ معناشناسی واژهٔ «آیه» در قرآن کریم

Abstract

زیستن به سبک زندگی توحیدی که اساس آن ایمان به یگانگی خداوند و معاد باشد و رفتارهایی بر مبنای چنین باوری صورت پذیرد، همان قدم‌نهادن در صراط مستقیم و یک اصل برای انسان‌های خدامحور است. یکی از کلیدواژه‌های فهم این سبک از زندگی در قرآن واژهٔ «آیه/آیات» است. مطالعهٔ معناشناختی این واژه با رویکرد معناشناسی ساختگرا و با بهره‌گیری از روابط هم‌نشینی و جانشینی نشان می‌دهد که معنای اصلی آیه در قرآن «نشانه و علامت» است که مصادیقی چون آیات اصطلاحی قرآن و آیات آفاقی و انفسی را دربر می‌گیرد. همچنین با درکنارهم قراردادن این آیات، به این نتیجه می‌رسیم که برای راهیابی به یک سبک زندگی توحیدی، باید مسیری شش‌مرحله‌ای را طی کنیم که حاصلش تفصیل «ایمان و عمل صالح» مورد تأکید قرآن است. بررسی واژهٔ آیه در قرآن کریم نشان می‌دهد که صراط مستقیم تنها عبادت نیست، همچنانکه علوم الهی و توحیدی منحصر در علوم قرآنی، تفسیری و روایی نیست. بر این اساس علاوه‌بر آیات اصطلاحی، توجه به آیات آفاقی و انفسی نیز به همان اندازه ضروری است؛ بنابراین وظیفهٔ ماست که قوانین و سنتهای پدید‌ه‌ها را کشف کنیم تا بدین‌وسیله به اوامر قرآن ارج نهیم و علاوه بر شکر نعمات الهی، در صراط مستقیم گام برداریم.