بررسی ویژگی های منابع و نویسندۀ «هوی هوی یائو فانگ» بر اساس تحلیل تطبیقی متن «هوی هوی یائگ فانگ» با متن «قانون در طب» ابو علی سینا

Abstract

«هوی هوی یائو فانگ» یک دانشنامۀ داروهای گیاهی و طب اسلامی است که در نیمۀ دوم سلسلۀ مینگ (1368-1644م./769-1054ه.ق.) به زبان چینی و توسط دانشمندان مسلمانی ناشناخته در چین به رشتۀ تحریر در آمده است. در این کتاب انواع نسخ دارویی و دانش­های مربوط به داروشناسی، تئوریهای طبی و روش­های درمانی طب اسلامی مورد­بحث قرار گرفته است. این مقاله در­صدد تحلیل و بررسی منابع و مشخصات مصنفان این کتاب با تطبیق با متن «قانون در طب» است و به دو قسمت تقسیم می­شود: در قسمت اول با مرور تحقیقات پیشین به تحلیل ویژگی­های فصل­بندی این کتاب و برخی از آوانویسی فارسی چینی اسامی نسخ دارویی در این کتاب پرداخته شده و مقاله نشان می­دهد که این کتاب ترجمۀ مستقیم منابع معین طب اسلامی (ایرانی و عربی) به چینی نیست بلکه یک دانشنانۀ پزشکی جدید است که مؤلفان مسلمان بعد از جمع­آوری و تنظیم نسخه­های ترجمۀ چینی کتاب­های طبی فارسی و عربی که به چین معرفی شده بود برحسب روش فصل­بندی خودشان تألیف کردند. در قسمت دوم با بررسی انواع واژگان فارسی، چینی و آوانویسی­های چینی فارسی که در کنار اسم داروها برای توضیح معنی­شان نوشته شده است برخی از مشخصات نویسندگان این کتاب مشخص شده است: اولاً مولفان مهاجرین مسلمانی از ایران و سرزمین­های عرب یا اولاد آنها بودند که زبان چینی را یاد گرفتند اما بر زبان­های مادریشان (فارسی و عربی) مسلط نبودند؛ ثانیاً این مصنفان هنوز بر دانش­های داروشناسی چین تسلط نداشتند و در واقع سطح پایین شناخت مردم چین آن زمان از خاصیت­های بعضی داروها را منعکس کرده است.