ایران و جهان‌شمولی قواعد بنیادین حقوق بشر

Abstract

فرایند رویدادهای دهه گذشته و خواسته‌های امروزی جامعه بین‌المللی نشان می‌دهند که چگونه گسترش، فراگیری و جهان‌شمولی اعلامیه جهانی حقوق بشر و پیمان‌نامه‌های حقوق بشری سازمان ملل متحد در راستای منافع همه ملت‌ها و کشورهای عضو سازمان ملل است. همچنین هم‌اندیشی جامعه بین‌المللی بر روی یک‌سری قواعد حقوق بشر مانند ممنوعیت شکنجه، بردگی، حق حیات، آزادی بیان و مانند این که قواعد بنیادین حقوق بشر نامیده می‌شوند غیرقابل نقض هستند. این دو مفروض بر نهادینه‌سازی هنجارهای حقوق بشری و پشتیبانی از حقوق بشر در هر کجایی از دنیا از جمله کشور ما اثرگذارند. به همین روی ایران در برابر فرایند جهان‌شمولی حقوق بشر از چه راهبردی می‌تواند بهره بگیرد؟ درحالی‌که به ادعای بسیاری از دانشمندان روابط بین‌الملل و حقوق بین‌الملل، جهان‌شمولی حقوق بشر پلی است برای امنیت و پیشرفت کشورها. با قرار دادن این ادعا در حاشیه، این پرسش کلیدی را مطرح می‌کنیم که راهبرد بهینه ایران در برابر فرایند جهانشولی حقوق بشر چیست؟ این پژوهش این فرضیه را مورد آزمون قرار می‌دهد که از آنجا که فرهنگ و باورهای بومی و دیرینة فرهنگی، مذهبی و ملی هر کشوری در موضوع حقوق بشر از زمینه نسبی فراگیری و جهان‌شمولی برخوردار است، راهبرد بهینة ایران دنبال کردن میان‌فرهنگی بودن قواعد بنیادین حقوق بشر است. در راستای آزمون این فرضیه، چگونگی شکل‌گیری پیمان‌نامه‌های حقوق بشری و مواضع ایران، تمایزات فرهنگی ایران و انواع جهان‌شمولی‌ها، حق شرط و تفسیرهای ویژه از حقوق بشر، گفت‌و‌گوهای نظری و دانشگاهی در زمینه جهان‌شمولی حقوق بشر، نسبیّت‌گرایی فرهنگی و تأثیر میان‌فرهنگی بودن قواعد بنیادین حقوق بشر بر آشتی بین نسبی‌گرایی و جهان‌شمولی حقوق بشر مورد بررسی قرار می‌گیرد. رویکردها است.