ارزش و هزینه کامل آب : مطالعه موردی سد علویان

Abstract

در فرایند توسعه اقتصادی کشورها که همراه با رشد فزاینده جمعیت و توسعه بخش کشاورزی می‌باشد، دسترسی به منابع آب مطمئن ضرورت می‌یابد. طرحهای تامین و انتقال آب از منظر مسایل اقتصادی و اجتماعی از جمله ارزشها و هزینه‌های تامین و مصرف آب مهم تلقی می‌گردند. لذا این مقاله به مبانی نظری و مدل‌های عملیاتی برآورد هزینه و ارزش آب می‌پردازد. ارزشهای آب به بخشهای مستقیم و غیر مستقیم ناشی از مصرف آب، ارزشها و فواید اجتماعی و ارزش ذاتی و هزینه کامل آب نیز به بخشهای هزینه‌های تامین, پیامدهای اقتصادی و زیست محیطی تقسیم می‌شوند. نمونه منتخب مطالعاتی این تحقیق، سد علویان و شبکه پایاب آن در حوزه آبریز دریاچه ارومیه است. این سد دارای ظرفیت استحصال سالیانه برابر حجم 123 میلیون متر مکعب آب است که 101 میلیون متر مکعب آن از طریق شبکه آبیاری صوفی‌چای به بخش کشاورزی تخصیص یافته است. بر طبق محاسبات انجام شده هزینه کامل هر متر مکعب آب در پای سد و شبکه آبیاری به ترتیب برابر 92 و 182 ریال و بطور متوسط 174 ریال برآورد شده‌اند. از طرفی مجموع ارزش آب در مصارف مختلف بعلاوه ارزشهای اجتماعی اجرای طرح در شرایط ایده‌‌ال برابر 1622 ریال و ارزش ذاتی برابر 313 ریال برآورد گردیده است.