بازخوانی فقهی حقوقی انگاره های موجود در باب تعزیرات منصوص و غیرمنصوص شرعی

Abstract

موضوع این مقاله تعزیرات، مجازاتی میان حقوق کیفری اسلامی و حقوق کیفری عرفی است. رسالت اصلیِ نوشتار پیش رو که با روش توصیفی تحلیلی و از مطالعات کتابخانه‌ای به‌عنوان ابزار کار بهره برده است، راه‌کارهایی جهت بررسی سازگاری رویکرد تعزیرات منصوص شرعی با دیدگاه حقوق کیفری اسلامی بوده و پاسخ به این مسئله است که تعزیرات منصوص شرعی چیست و همچنین، مصادیق تعزیرات منصوص شرعی کدم‌اند و چگونه مشخص می‌گردد؟ بر این اساس و در راستای پاسخ به این پرسش‌ها، این مقاله پس از تبیین کوتاه مفهوم و ماهیت تعزیرات در قلمرو حقوق کیفری، به‌ویژه، حقوق کیفری عرفی، اهم منابع وحیانی و اسلامی مولّد نهادهای ارفاقی حقوق اسلامی را نقل کرده و از دیگر سو، تحلیل می‌کند که منابع اسلامی چه رهیافت‌هایی برای برون‌رفت گفتمان تعزیرات منصوص شرعی از چالش‌های فرارو به دست می‌دهند. درنهایت تغییر و تحول در موضوعات و مسائل روز از حقوق کیفری اسلامی، نیازمند بسترهایی است که تعزیرات در قالب این بستر، تغییرپذیر گردند؛ بسترهایی عرفی که مبنای تحول و سازگاری احکام فقهی با مقتضیات فکری و فرهنگی بشرِ ذاتاً متحول باشد. به نظر می‌رسد که تعزیرات منصوص با مبانی و آموزه‌های حقوق کیفری اسلامی و عرفی، سازگار است.