امنیت و توسعه؛ تاثیر گفتمان‌های امنیت ملی بر برنامه‌های توسعه در جمهوری اسلامی ایران

Abstract

امنیت و توسعه در جهان کنونی دو مقوله مهم و حیاتی برای دولت‌ها می‌باشند و به همین دلیل اندیشمندان به لحاظ نظری تلاش بسیاری جهت تبیین نسبت میان آنها داشته‌اند. برقراری این نسبت در کشورهای در حال توسعه مانند ایران نیز با توجه به غلبه رویکردهای امنیتی و اولویت امنیت نسبت به توسعه، با دشواری‌های بیشتری همراه بوده است. با توجه به اهمیت موضوع در این پژوهش به بررسی تأثیر گفتمان‌های امنیتی بر برنامه‌های توسعه در جمهوری اسلامی پرداخته‌ایم. پرسش اصلی این است که گفتمان‌های امنیت ملی چه تاثیری بر برنامه‌های توسعه در جمهوری اسلامی ایران داشته‌اند؟ در پاسخ به این پرسش بر این فرضیه تأکید می‏‏ شود که تضاد گفتمان امنیتی هویت‌گرا با گفتمان امنیتی توسعه‌گرا باعث عدم انسجام محتوایی و عدم دستیابی به اهداف اجرایی برنامه‌های توسعه در جمهوری اسلامی ایران شده است. برای آزمون این فرضیه پس از بررسی‏ های تاریخی و نظری لازم ابتدا با بهره‌گیری از روش تحلیل گفتمان دو گفتمان امنیتی هویت‌گرا و توسعه‌گرا را شناسایی کرده و نگرش آنها نسبت به امنیت و توسعه را تبیین نموده‌ایم. سپس با تحلیل محتوای برنامه‌های توسعه و در نظر داشتن عملکرد آنها نشان داده‌ایم که دلیل عدم دستیابی به اهداف برنامه‌های توسعه، تضاد میان گفتمان‌های امنیتی بوده است.