روش‌شناسی تحقق علوم اسلامی از دیدگاه سیدمحمدنقیب العطاس

Abstract

یکی از مسایل اساسی در تحلیل دیدگاه‌‌های مختلف علم دینی، تبیین روش‌‌شناسی مناسب تحقق آن است. پژوهش حاضر به‌‌تبیین روش‌‌شناسی علم دینی (اسلامی) عطاس با توجه به مبانی هستی‌‌شناختی، معرفت‌‌شناختی و انسان‌‌شناختی اسلامی وی و تحلیل و بررسی آن پرداخته است. روش‌‌شناسی تحقق علم اسلامی عطاس، شامل استفاده از روش ترکیبی (اجتهادی، شهودی، عقلی و تجربی)، اسلامی‌‌سازی زبان و به‌‌کار‌‌گیری روش‌‌های تفسیر و تاویل در مطالعه پدیده‌‌های طبیعی و انسانی می‌‌باشد.در بررسی روش‌‌شناسی عطاس، به این نتیجه رسیدیم که روش‌‌شناسی ترکیبی وی به‌‌نوعی با ابهام مواجه است. نیز اصل اسلامی‌‌سازی زبان هر چند نقش موثری در تحقق علوم اسلامی دارد، اما تاکید بیش از اندازه بر آن موجب غلطیدن در دام نسبیت می‌‌گردد. بهره‌‌گیری از روش‌‌های تفسیر و تاویل در مطالعه طبیعت نیز مناسب مباحث فلسفی و عرفانی است و برای تولید معرفت علمی باید روش‌‌ها و تکنیک‌‌های متناسب با روش‌‌شناسی تاویلی استخراج و تبیین شود. در این نوشتار به‌‌منظور گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه‌‌ای و در بررسی آن از روش تحلیل فلسفی استفاده شده است.