ساخت واژگان خویشاوندی تالشی با رویکرد اجتماعی

Abstract

واژه­های خویشاوندی از اساسی­ترین عناصر زبان­اند که به آنها از منظرهای گوناگون نگریسته­اند. در این جستار، ضمن گردآوری واژگان خویشاوندی تالشی جنوبی (شفت)، آنها را به بنیادی، ترکیبی، ناتنی و ساختگی بخش کرده­ایم. ساخت و ارجاعی یا خطابی بودن آنان را بررسیده­ و از ساختار زبانی راه به ساختار اجتماعی برده­ایم؛ استواری یا سستی پیوند خویشاوندی، ارجمندی و بی­ارجی، خوشایندی یا ناخوشایندی برخی خویشان، جنسیت، برترنهادن خویش پدری یا مادری، ساختار قدرت در خانواده، تأثیر خانوادة گسترده و هسته­ای بر واژگان خویشاوندی، تنوع واژگانی یا نبود واژه برای برخی خویشان را پژوهیده­ایم. شیوة مقاله توصیفی و تحلیلی است، هم از پژوهش کتاب­خانه­ای بهره برده­ایم، هم میدانی. در تالشی جنوبی شفت پیوند خویشاوندی گسترده و استوار است، الگوی قدرت پدرسالارانه، تنوع واژگانیِ پدر بسیار، و الگوی اقامت پدرمکانی است. جنسیت برجستگی دارد و دگرگونی اجتماعی برخی واژگان خویشاوندی را برانداخته‌است. پدر، مادر و خواهر گونة اهریمنی هم دارند. برخی پیوندهای خویشاوندی واژه ندارند و صرفاً توصیف می­شوند.