الگوی پیشنهادی معماری محله اسلامی- ایرانی بر مبنای مدل نگره‌های زندگی ساز حکمت اسلامی

Abstract

انسانی که موجودی نظام مند، مدنی الطبع و خلاق فضای زیست است جهت رشد و توسعه در مسیر تعالی، به الگوی سکونتی نیاز دارد. معماری سکونتگاه محله‌ای امروزی و به اصطلاح مدرن تحت تأثیر مؤلفه‌های کالبدی معماری و شهرسازی و اقتصادی، اجتماعی، زیست‌محیطی غربی قرار گرفته و زمینه‌ی ضعف در تعلق، دلبستگی و پیوند فرد با محیط زندگی را به وجود آورده‌اند. الگوی تشکیل‌دهنده‌ی سکونتگاههای محله ای همواره متناسب با فرهنگ و آداب و رسوم و سنن یک ملت شکل می‌گیرد. بر اساس تجربه‌ی زندگی در محلات قدیمی، همواره در وجه باطنی آن بر تقویت همبستگی و روابط اجتماعی و مفهوم شکل‌گیری مجموعۀ اسلامی تأکید داشته است. در این تحقیق به الگوی سازنده‌ی محله‌ی مسکونی متناسب با ابعاد اسلامی- ایرانی آن در حوزه معماری سکونتگاهی تأکید شده است. عدم وجود الگوی سازنده‌ی محله، به عدم شالوده و بنیان‌های قوی نظری در تعاریف و مفاهیم دقیق و روشن از محله بازمی‌گردد. ارائه‌ی مفهوم دقیق و تدوین مبانی نظری معین و مدون بر پایه‌ی جهان‌بینی اسلامی می‌تواند الگوی مناسبی در بخش نظری و عملی از معماری محله‌ی مسکونی ارائه نماید. این تحقیق از یک سو بنیادی و نظری است و از روش استدلال و تحلیل منطقی بر پایه‌ی منابع کلام الهی و معصومین بهره می‌گیرد و از سوی دیگر در حوزه‌ی کاربردی به ارائه‌ی مفهومی و الگوی عملی از معماری محله‌ی اسلامی می پردازد که متناسب با نیازهای مادی و معنوی انسان در جهت توسعه و تکامل از منظر اسلامی است. یافته‌ها حاکی از آن است که آنچه به مفهوم محله ارتقاء می‌بخشد، شناخت مبانی و هدف در شکل‌گیری محله است. و آنچه در این مفهوم زیرساخت معماری محله است الگویی زندگی‌ساز با روشی نظام‌مند و مجموعه‌نگر است که بر اساس مبانی حکمی معماری با سه جهان‌بینی دینی، فلسفی و علمی استوار شده است و توسط عوامل هماهنگ‌ کننده جامعه در سطح سیاسی، فرهنگی و اقتصادی است.