کاربست الگوهای تحلیل کنش‌های کلامی امام علی علیه السلام در نهج البلاغه

Abstract

نظریة کنش کلامی یکی از نظریات مطرح در زمینة تحلیل گفتمان و متن‌شناسی است. این نظریه که شاخه‌ای از فلسفة زبان است به بررسی افعال و جملات در موقعیّت‌های مختلف می‌پردازد. نظریة کنش کلامی برای اولین بار توسط آستین مطرح شد و پس از او، سرل کار ناتمام او را در پنج الگو به صورت ترغیبی، اظهاری، عاطفی، تعهّدی و اعلامی به پایان رساند. در الگوی که سرل ارائه کرد اطلاعاتی که توسط افعال و جمله‌های معادل آن‌ها تبادل می‌شود مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. این نظریه با بررسی و واکاوی افعال و جملات در متون دینی اعم از قرآن و نهج‌البلاغه و کشف لایه‌های زیرین و عمیق کلام به تولید شاکلة نو می‌پردازد. هم‌چنین نهج‌البلاغه به عنوان یکی از شاهکارترین متون ادب دینی دارای فصیح‌ترین و بلیغ‌ترین جملات و کلمات است. این کتاب ارزنده شامل خطبه‌ها و نامه‌ها و کلمات قصار امام علی (ع) در همة زمینه‌ها اعم از سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی دایرة‌ المعارفی کامل و راهبردی در همة ادوار بوده است. بُعد سیاسی نهج‌البلاغه یکی از ابعاد مهم آن است زیرا عدالت اجتماعی، مساوات و برابری و مدیریت صحیح نظام اداری از دغدغه‌های اصلی حضرت علی (ع) بوده است.