ارزیابی وضعیت خشکسالی در حوضۀ آبخیز تمر (بالادست سد گلستان) با استفاده از شاخص‌های SPI و SPEI تحت شرایط اقلیمی حال و آینده

Abstract

خشکسالی از گسترده‏ترین و مخرب‏ترین بلایای طبیعی است که با رخداد تغییر اقلیم پیچیده‏تر می‏شود. برای فراهم‌کردن یک دید کلی از شرایط خشکسالی، شاخص‏هایی برای پایش آن به‌طور گسترده استفاده می‌شوند. در این مطالعه، برای ارزیابی وضعیت خشکسالی آیندۀ حوضۀ آبخیز تمر (بالادست سد گلستان)، ابتدا داده‏های روزانۀ خروجی مدل‏ CanESM2 تحت سناریوهای RCP 2.6 و RCP 8.5 با استفاده از مدل SDSM برای دورۀ 2020-2049، ریزمقیاس و پیش‏بینی شدند. در ادامه، با استفاده از داده‏های پیش‏بینی‌شده و شاخص‏های خشکسالی SPI و SPEI، وضعیت خشکسالی در آینده بررسی شد. همچنین، آنالیز روند داده‏های دما و بارندگی، با استفاده از آزمون ناپارامتریک من-کندال انجام گرفت. نتایج آنالیز روند بیان‌کنندۀ تغییرات ناچیز بارندگی و افزایش معنا‏دار دما در بیشتر سری‏های زمانی است. همچنین، عملکرد مدل SDSM برای پیش‏بینی داده‏های دما و بارندگی بسیار خوب ارزیابی شد و خروجی‏های آن نشان داد دما و بارندگی نسبت به زمان حال افزایش می‏یابند. نتایج شاخص SPI نشان داد در هر دو دورۀ پایه (1985ـ 2014) و آتی (2020-2049)، بیشترین خشکسالی‏ها و ترسالی‏ها به‌ترتیب در اواخر و نیمۀ ابتدایی دو دوره رخ داده‏اند. از آنجا که در شاخص SPEI در مقایسه با شاخص SPI پارامترهای اقلیمی بیشتری علاوه بر بارندگی برای ارزیابی خشکسالی لحاظ می‏شود و با توجه به افزایش روند دما در دورۀ حال و آینده، می‏توان گفت که نتایج شاخص SPEI، واقعی‏تر و منطقی‏تر از نتایج شاخص SPI است به‏طوری که ارزیابی خشکسالی بر اساس شاخص SPEI، شرایط خشکسالی شدیدتری را نسبت به شاخص SPI نشان داد.