تغییرات فصلی میزان، عملکرد و اجزای اسانس نعنا دشتی کشت‌شده در منطقة شوشتر

Abstract

<strong>نعنا دشتی (<em>Mentha spicata</em>) یکی از مهم‌ترین گیاهان دارویی خانوادة نعناست که به دلیل خواص دارویی ارزشمند کاربرد زیادی در صنایع غذایی، آرایشی- بهداشتی و داروسازی دارد. در تحقیق حاضر، تغییرات وزن تر گیاه و وزن خشک برگ، میزان، عملکرد و اجزای اسانس نعنا دشتی کشت شده در منطقة شوشتر در طول دوازده ماه در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با دوازده تیمار زمان برداشت و سه تکرار بررسی شد. نتایج نشان داد که زمان برداشت گیاه اثر معناداری بر وزن تر گیاه و خشک برگ، و میزان و عملکرد اسانس دارد. بیشترین وزن تر (7/1868 گرم در مترمربع) و وزن خشک برگ (3/253 گرم در مترمربع) به ترتیب در ماه‌های تیر و خرداد ثبت شد. همچنین، بیشترین میزان (82/3 درصد) و عملکرد اسانس (83/8 گرم در مترمربع) در ماه تیر مشاهده شد. کارون، لیمونن، کارن، آلفاپینن، میرسن، بتابوربونن، سیس دی‌هیدروکارون، دی‌هیدروکاروئول، دی‌هیدروکارویل استات، پولگون و ترانس کاریوفیلن اجزای اصلی اسانس بودند. بیشترین (9/67 درصد) و کمترین (45/22 درصد) مقدار کارون به‌ترتیب در ماه‌های تیر و دی و بیشترین (14/21 درصد) و کمترین (02/4 درصد) مقدار لیمونن به‌ترتیب در ماه‌های مرداد و آذر ثبت شد. حداکثر مقدار کارن (81/5 درصد) در ماه دی به‌دست آمد. مقدار ترکیبات سیس دی‌هیدروکارون، دی‌هیدروکاروئول و دی‌هیدروکارویل استات طی ماه‌های زمستان افزایش یافت. نتایج نشان داد که نعنا دشتی کشت شده در شوشتر، پنج مرحله (چین) قابل برداشت است ولی بهترین زمان برداشت تیر است.</strong>