تحلیل نمادشناسی نقوش سنگ مزارات اسلامی موزه شهر اهر

Abstract

با توجه به اهمیت موضوع معاد در جهان‌بینی اسلامی، مسئله تدفین در اسلام، جایگاهی ویژه دارد. همین امر سبب شده است تا در گستره وسیعی از ایران، سنگ‌مزاراتی با علائم و نقش‌های گوناگون برجای بماند. شهر اهر دارای تعداد زیادی از سنگ-مزارات است و حیاط موزه این شهر، یکی از غنی‌ترین مجموعه‌های سنگ‌مزارات شمال‌غرب ایران، شناخته می‌شود. این سنگ‌مزارات، فاصله زمانی از دوره ایلخانی تا قاجار را دربرمی‌گیرند که هم‌زمان با گسترش شهرنشینی، از مکان‌های اصلی خود (گورستان‌های داخل شهر و همچنین روستاهای اطراف)، جابجا شده و به این موزه منتقل شده‌اند. در این پژوهش بنیادی تلاش می‌شود با روش توصیفی- تحلیلی و جمع‌آوری اطلاعات به کمک مطالعات میدانی و اسناد و منابع کتابخانه‌ای، نقوش روی این سنگ‌مزارات با رویکرد نمادشناسی مورد مطالعه قرار گیرد. در پژوهش حاضر سعی شده است به یک سوال پاسخ داده شود: نقوش سنگ‌مزارات موزه اهر از لحاظ مضمون و نمادشناسی شامل چه مفاهیمی هستند؟ براساس این مطالعه، مشخص گردید که بیشتر نقوش موجود بر روی سنگ‌مزارات موزه اهر مربوط به دوره صفویه بوده که با انواع مختلفی از نقش-مایه‌های کتیبه‌ای، هندسی، محرابی، ابزارآلات جنگی و صحنه‌های روایی تزیین شده‌اند که شواهد مستقیمی از اعتقادات عصر خود را به نمایش می‌گذارند.