بیان مضامین تعلیمی در خلد برین وحشی بافقی با استفاده از خبر و انشای طلبی

Abstract

وحشی بافقی یکی از برجسته‌ترین سخن‌سرایان سدۀ دهم هجری و از سرآمدان مکتب وقوع است که در قالب‌های مختلف شعری، طبع‌آزمایی کرده‌است و در همۀ این قالب‌ها، اشعار درخوری از خود بر جای گذاشته‌است. او در منظومۀ <em>خلد برین</em> به مسائل تعلیمی و اخلاقی اشاره می‌کند و در این راه، به گونۀ مؤثری از ابزارهای بلاغی، به‌ویژه علم معانی بهره می‌برد. وحشی با استفاده از علم معانی و ابزارهای مناسب آن، مانند جملات امری، خبری و پرسشی به شیوه‌های مؤثر، موفق به انتقال مفاهیم اخلاقی و تعلیم آن‌ها به مخاطب خود شده‌است و در عین حال، بدین شیوه حضور مخاطب را در متن نیز برجسته‌تر نشان داده‌است. در این پژوهش، به بررسی این دسته از جملات و معانی ثانویۀ آن‌ها پرداخته شده، لطایف و ظرایف سهمبحث از علم معانی، یعنی جملات امری، خبری و پرسشی و نیز نقش و تأثیر آن‌ها در انتقال مؤثر مضامین تعلیمی شاعر در یک متن تعلیمی شرح و تبیین شده‌است.