پژوهشنامه نقد ادبی و بلاغت
مرور بر اساس
مجموعه‌های این پایگاه
ارسال های اخیر
-
واکاوی ساختار گروتسک در فانتزیهای گوگول (مطالعۀ موردی شنل، دماغ)
(دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهرانTehran University, Faculty of Literature & Humanities, 2025-01-20)طنز در فانتزیهای گوگول تنها انتقاد اجتماعی نیست، بلکه نویسنده با تمهیداتی خاص سعی می‌کند نوعی وحشت و در پارهای مواقع خشم و اعجاب را نیز به خواننده القا کند که آثارش را به گروتسک سوق می‌دهد. این مقاله میکوشد به ...
-
واکاوی زیبایی‌شناختی گزیده‌ای از رباعیات ایرج زبردست با تکیه بر نقد صورت‌گرایانه
(دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهرانTehran University, Faculty of Literature & Humanities, 2025-01-20)از رویکردهای نقد ادبی که فارغ از نگرورزی به سازه‌های مؤثر در نوشتار ادبی، به سَره‌گزینی قالب و هیئت بیرونی آثار می‌پردازد؛ جریان شکل‌گرایی است. جستار پیشِ‌رو، به بررسی و تحلیل زیبایی‌شناختی چند رباعی برگزیده از ایرج زبردست، ...
-
بازتحلیل مقولۀ «مجاز» با رویکرد معناشناختی و تحویل آن به «ایجاز»
(دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهرانTehran University, Faculty of Literature & Humanities, 2025-01-20)«مجاز» یکی از ابواب دانش بیان، و مباحث آن از فراگیرترین مسائل علوم بلاغت است. چیستی و سازوکار مجاز از زمان ارسطو تاکنون محل بحث و گفتگو بوده است. تلقی نادرست از این سبک بیانی و آرایۀ زبانی سبب شده است که برخی، مجاز را ...
-
بازشناسایی نکته‌های زیبایی‌شناختی، سبک‌شناختی و نقد ادبی در جامع‌الصّنایع و الاوزان
(دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهرانTehran University, Faculty of Literature & Humanities, 2025-01-20)از برکات رواج و روایی زبان و ادبیات پارسی در شبه قارّۀ هندوستان، نوشته شدن کتاب‌های بسیاری به زبان پارسی در موضوعات گوناگون، توسّط اندیشمندان و نخبگان آن دیار بوده است. چنانکه برخی استادان و ادیبان شبه قارّه، کتاب‌ها و ...
-
تحلیل داستان «پاییز فصل آخر سال است» بر اساس سنت نوشتاری زنان
(دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهرانTehran University, Faculty of Literature & Humanities, 2025-01-20)رمان به‌عنوان یکی از رسانه‌های مهم و مدرن، نقشی اساسی در بازتاب و تصویرسازی مسائل مختلف جامعه ایفا می‌کند. این ویژگی به رمان امکان می‌دهد تا ابزاری مؤثر برای بازخوانی و بازبینی افکار و نگرش‌های حاکم بر جامعه باشد. داستان ...
-
بررسی توازن نحوی در شعر نظامی بر مبنای قرینه سازی
(دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهرانTehran University, Faculty of Literature & Humanities, 2025-01-20)یکی از مهمترین ویژگیهای سبکی نظامی که در ساختار شعر از طریق الگوهای تکرار سبب هماهنگی و تناظر میشود، توازن نحوی است. توازن نحوی، با دربرگرفتن تکرارهای کلامی خلاق، به شیوه قاعده افزایی، عاملی نقشمند در ساخت موسیقی ...
-
بررسی نشانه‌شناختی «عشق» بر اساس نظریه ریفاتر در منطق‌الطیر عطار و غزلیات فاضل نظری
(دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهرانTehran University, Faculty of Literature & Humanities, 2025-01-20)نشانه‌شناسی دانش مطالعۀ انواع نشانه‌ها، عوامل حاضر در فرایند تولید معنا و تعبیر آن‌ها و قواعد حاکم بر نشانه‌ها است. این نظریه علاوه بر این‌که به جوانب گوناگون ساختمان شعر یعنی انباشت، منظومۀ توصیفی، هیپوگرام و شبکۀ ساختاری ...
-
شگردهای روایت خودخطابی و انگیزه های آن در دیوان پروین اعتصامی
(دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهرانTehran University, Faculty of Literature & Humanities, 2024-11-21)روایت خودخطابی، گونه ای از روایت پردازی است که نویسنده یا شاعر خویشتن را در متن خطاب قرار دهد. این گونه روایت پردازی مختص ادبیات داستانی است که به صورت حدیث نفس نمایان می شود و نویسنده در جایگاه یکی شدن با راوی به انحاء ...
-
تحلیل چندصدایی شعر «غروبی ابدی» فروغ فرخزاد باتوجه‌به نظریۀ میخائیل باختین
(دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهرانTehran University, Faculty of Literature & Humanities, 2024-11-21)منطق گفتگویی، جوهرِ اصلی اندیشۀ باختین در تمام سطوحِ فکریِ اوست. او منطق مکالمه را بنیانِ حیات انسانی می‌داند که سبب میشود دریچه های جدیدی را از جهان بینی مبتنی بر مکالمه، در ذهن مخاطب بگشاید. این پژوهش بر مبنای روش ...
-
نقد تاریخی و تحلیل روابط ایران و هند در کتاب تاج‌التواریخ (بر اساس نسخه چاپ سنگی)
(دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهرانTehran University, Faculty of Literature & Humanities, 2024-11-21)ایران و هند دو خاستگاه بزرگ تمدن جهان هستند که مردمان آن‌ها از دیرباز به دلیل قرابت‌های نژادی و قومی و داشتن منشأ مشترک و ریشه‌های فرهنگی مشابه و همسایگی طولانی طی هزاره‌ها با یکدیگر در تعامل و رفت‌وآمد و داد و ستد بوده‌اند. ...
-
تحلیل روایت شناختی سه حکایت از گلستان
(دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهرانTehran University, Faculty of Literature & Humanities, 2024-11-21)شهرت سعدی به خاطر قدرت قلم و تأثیرگذاری سخنش، از مرزهای ایران فراتر رفته و عالمگیر است. پژوهشگران ادیب ایرانی و دیگران در کشف و شناخت قلم سعدی فراوان نوشته اند. روایت شناسی از علوم جدید ادبی است که متن های روایی، به ...
-
نگاهی انتقادی به کاربری خط فارسی - عربی در دستنوشتههای فارسی میانۀ زرتشتی
(دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهرانTehran University, Faculty of Literature & Humanities, 2024-11-21)پس از راه یافتن مسلمانان به سرزمین ایران و به پیروی از آن، گسترش خط و زبان عربی، ایرانیان مسلمان در سدههای آغازین اسلامی یا به تعبیری پساساسانی، با پیشرفت خط و به کارگیری آن، در برخی از نوشتههای خود به زبان عربی به ...
-
مؤلفه های ساختاری و محتوایی ادبیات داستانی کودک و نوجوان: مرور نظام مند
(دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهرانTehran University, Faculty of Literature & Humanities, 2024-11-21)نویسندگان هنگام نوشتن برای کودکان و نوجوانان معیاری در ذهن دارند، محققان و ناقدان حوزۀ ادبیات کودک نیز نقدها و معیارهایی ارائه می‌کنند. در این بین، مطالعهای جامع و هدفمند که بتواند معیارها و مؤلفههای ساختاری و محتوایی ...
-
بیان لطایفی از کارکرد متفاوت برخی باورهای عرفی - اجتماعی عصر جاهلی در زبان قرآن کریم
(دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهرانTehran University, Faculty of Literature & Humanities, 2024-11-21)زبان دریچۀ ورود حقایق به ذهن و ضمیر انسان و یک پدیدۀ اجتماعی ـ فرهنگی است؛ بدین معنا که هر زبانی، به سبکی ویژه و منحصر به خود، واقعیت‌ها و پدیده‌های جهان بیرون را به میزانی متفاوت، در نظامی از نشانه‌ها، کدبندی و بازتاب ...
-
چیستی و چگونگی «رئالیسم سمبولیک» در متون ادبی
(دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهرانTehran University, Faculty of Literature & Humanities, 2024-05-21)پژوهش حاضر بر آن است تا با بررسی مروری و انتقادی رئالیسم سمبولیک، ضمن تحلیل سه جنبۀ مهم از شناخت‌شناسی آن، چیستی و چگونگی رئالیسم سمبولیک را در متون ادبی تبیین نماید. بدین منظور در سه بخش، بافتِ موقعیتی رئالیسم سمبولیک، ...
-
دگردیسی کنش در ترس و لرز غلامحسین ساعدی با تکیه بر نظریۀ عمل پیر بوردیو
(دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهرانTehran University, Faculty of Literature & Humanities, 2024-05-21)از جمله ابزارهای پژوهشگر حوزۀ ادبی، نقدِ جامعه‌شناختی است که به کمک آن می‌تواند جهان متن را تحلیل کند و از رهگذار آن به انکشاف معنا دست یابد. در این پژوهش، برآنیم به روش تحلیل کیفی و با تکیه بر مطالعات کتابخانه‌ای و بر ...
-
تحلیل رمان قهوه سرد آقای نویسنده با تکیه بر کارکرد «صورتگردانی» در تخمین گروه مخاطبان
(دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهرانTehran University, Faculty of Literature & Humanities, 2024-05-21)رمان قهوه سرد آقای نویسنده، نوشتۀ روزبه معین (چاپ اول: 1396)، مطابق شناسنامۀ کتاب، در مدت سه سال به چاپ هشتادوچهارم رسید. مطابق گزارش برخی از خبرگزاری‌ها[1]، خریداران این رمان، در روز اول نشر، در صف انتظار ایستادند و همۀ ...
-
بازنمایی هویت در زبان نمایشنامۀ پروین دختر ساسان
(دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهرانTehran University, Faculty of Literature & Humanities, 2024-05-21)پژوهش پیش رو به بررسی بازنمایی هویت در متن نمایشنامۀ فارسی پروین دختر ساسان نوشتۀ صادق هدایت می‌پردازد. هدف این پژوهش شناسایی و بررسی نقش زبان در بازنمایی هویت در نمایشنامههای تاریخی فارسی و در پی آن به دست دادن نگاهی ...
-
تحلیل گفتمان انتقادی مکتب داستان نویسی جنوب (تنگسیر، سووشون، اهل غرق)
(دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهرانTehran University, Faculty of Literature & Humanities, 2024-05-21)نویسندگانی که در یک اقلیم مشترک زندگی می‌کنند؛ در آفرینش هنری خود، علاوه بر جهان‌بینی و سبک شخصی، از شرایط اقلیمی، اجتماعی و سیاسی آن منطقه نیز تأثیر می‌پذیرند و مکتب منطقه‌ای و اقلیمی را پدید می‌آورند. یکی از این مکتب‌ها، ...
-
تحلیل و بررسی نوعی تشبیه نویافته در ادب فارسی در تقابل با تشبیه تفضیلی
(دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهرانTehran University, Faculty of Literature & Humanities, 2024-05-21)تشبیه، ژرفساخت بسیاری از صنایع بدیعی را تشکیل می‌دهد و در کتب بلاغی متقدمان و متأخران به گونهها و اقسام مختلفی به آن اشاره شده است که هر یک به شکل‌های مختلف در تصویرگری و انعکاس تخیلات شاعرانه نقش هنری ایفا می‌کنند. ...
