وزن دوری چیست؟

Abstract

مقالۀ حاضر کوششی برای به دست‌ دادن توصیفی استوار از گونه‌ای از وزن‌های فارسی به نام «وزن دوری» است. وزن‌پژوهان وزن دوری را بر پایۀ کاربرد آن، و نه ساختار عروضی تعریف کرده‌اند. از همین ‌روی، از دست ‌یافتن به توصیفی فراگیر از آن بازمانده‌اند. از آنجا که رابطۀ معنی‌داری میان وزن‌های دوری و دایره‌های عروضی وجود دارد، برای تعریف دقیق هر وزن دوری، نخست باید دایرۀ مخصوص بدان را با رویکردی توصیفی بررسی کرد. وزن دوری چیزی جز یک دایرۀ عروضی نیست که برخی از هجاهای آن حذف، یا به جای آن‌ها درنگ گذاشته ‌شده‌است. باید توجه داشت که وزنهای دوری در گروه وزنهای متناوب دسته‌بندی می‌شوند؛ اما میان وزنهای دوری و دیگر وزنهای متناوب تفاوتی بنیادین وجود دارد و این تفاوت به شیوة ساخته شدن این وزنها برمی‌گردد. هر وزن دوری یک وزن متناوب است اما هر وزن متناوب یک وزن دوری به شمار نمی‌آید.