واکاوی زیبایی‌شناسی و معناشناسی سبک تکرار در اشعار نازک الملائکه ونیمایوشیج(مطالعه موردی چند قصیده)

Abstract

شعر امروز می‌کوشد بی‌آنکه محدودیت غلبۀ وزن و قافیه را متحمل شود، امتیازاتی بیش از آنچه این دو عنصر به شعر گذشته می‌بخشند، برای خویش کسب کند؛ بر همین اساس از سازِکارهای مختلفی سود می‌جوید که عمده‌ترینش استفاده از ظرفیت‌های آوایی و معنایی کلام در مسیر تکرار است؛ این پدیدۀ زبانی با کارکرد خاص خود تأثیر بسزایی در غنای اثر هنری و کمک به خلق زیبایی دارد. این جستار با تکیه بر روش توصیفی ـ تحلیلی، جدا از جنبۀ لغوی تکرار، ابعاد فنی و معنایی و اهمیت آن را در چند قصیده از نازک الملائکه و نیما یوشیج مطمح نظر قرار داده و به بررسی و شناسایی محورهای تکرار و انواع این شاخصۀ سبک‌ساز در زبان شعری‌شان پرداخته‌است. هر دو شاعر، این پدیدۀ زبانی را به‌مثابۀ یک ابزار زیبایی‌شناسی، در راستای دو اصل تناسب و هماهنگی و انسجام به کار بسته‌اند که موجب تحرک متن به سوی موسیقی و نهایتاً انتقال معنی شده‌است؛ بنابراین، با موسیقی درونی شعرشان همگراست و اثرگذاری معنا را افزایش می‌دهد؛ همچنان کارکرد اسلوب تکرار در دو محور معنایی و موسیقیایی نمود یافته و در سطوح (واج ـ کلمه ـ عبارت)، در شعر هر دو یافت می‌شود.