جایگاه شرکت تک‌عضو در حقوق ایران و اتحادیۀ اروپا

Abstract

تشکیل شرکت با عضو واحد با وجود پذیرش در اغلب نظام‌های حقوقی معاصر و مزایایی که همراه دارد، در قوانین ایران پیش‌‌بینی نشده است؛ البته در لایحۀ تجارت مصوب 1391 کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی به امکان تشکیل شرکت با مسئولیت محدود به صورت تک‌عضو در مادۀ 479 اشاره شده است. شرکت تک‌عضو به‌منزلۀ تأسیس حقوقی جدید پس از تصویب دوازدهمین دستورالعمل شمارۀ (667) 21 دسامبر 1989 جامعۀ اروپایی، وارد نظام حقوقی کشورهای عضو جامعۀ اروپا شد. این دستورالعمل مربوط به نسل سوم از دستورالعمل‌‌های راجع به شرکت‌‌هاست؛ دستورالعمل‌های نسل اول و دوم در پی ایجاد سطح بالایی از هماهنگی بین مقررات راجع به شرکت‌ها بودند. انگلستان تحت تأثیر این دستورالعمل در سال 1992 این نهاد را با عنوان «شرکت‌های خصوصی با مسئولیت محدود یک‌نفره» به رسمیت شناخت و با وجود فقدان نص قانونی در زمینۀ شرکت‌ها‌‌ی تک‌عضو در ایران، مسائلی از قبیل ملی یا مصادره‌شدن بعضی از شرکت‌‌ها و تملک تمام سرمایۀ آن‌ها از سوی دولت به‌منزلۀ شخصیت واحد، همچنین تشکیل برخی شرکت‌‌های با عضو واحد در خارج از قلمرو نظام حقوقی ایران که متقاضی ثبت شرکت خود در ایران‌اند، ردپاهایی از شرکت‌‌های تک‌عضو در صحنۀ تجارت ایران مشاهده می‌‌شود. در مقالۀ حاضر در کنار مطالعات تطبیقی به مطالعۀ شرکت با عضو واحد پرداخته و نگاهی بر لایحۀ تجارت مصوب 1391 کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی می‌شود، همچنین تبیین می‌‌شود که امکان تشکیل شرکت با عضو واحد در نظام حقوقی ایران از منظر تحلیلی ممکن و مطلوب خواهد بود.