«نمونه‌ انگاری نفس آدمی با خدا نزد ملاصدرا»

Abstract

هرچند در قرآن و دیگر کتاب‌های آسمانی وروایات متعدد مثل و مانند از خدای یکتا نفی شده است، اما درعین حال به داشتن مثال توصیف گردیده است. تمثیل نفس به خدا در تعابیر عرفا پررنگ‌تر شده و با عبارت‌های گوناگون به کار رفته است. دراین بین ملاصدرا، با بهره گیری ازآموزه‌های دینی وعرفانی، به نمونه‌انگاری نفس انسانی توجه خاص داشته ودرآثار متعددخود ضمن طرح این مسأله ازآن نتایج دوسویه می‌گیرد. از آن جا که نفس آدمی ازجهت ذات، صفات وافعال نمونة خدا درنظر گرفته شده است، با شناخت نفس می‌توان خدا را بهتر شناخت، هم‌چنان که با شناخت خدا به خودشناسی و نتایج دیگر می‌توان رسید. .نکتة قابل تأمل اینکه کاربرد این تلقی توسط ملاصدرا، سنجیده ودقیقاٌ روشمند است و پیامدهای هستی‌شناختی، انسان‌شناختی و معرفت‌شناختی متعددی دربردارد، به گونه‌ای که به نظر می‌رسد، ارزش تفهیمی و اقناعی آن درحل برخی ازمسائل فلسفی واعتقادی، بسی فراتر از استدلال‌های عقلانی باشد و در مواردی حتی جای خالی دلیل عقلی یقین‌آور را پرکرده و یا بر کا ستی های آن پرده افکنده است.