رفتار بازتابی؛ رویکردی نو در حل مسألۀ آزادی اراده

Abstract

<em>مسألة جبر و اختیار، در طول تاریخ اندیشه، همواره از اهمّ مسائل فلسفی و شاید </em><em><br /> </em><em>پر</em><em>بحث</em><em>‌</em><em>ترین وچالش</em><em>‌</em><em>برانگیزترین آن</em><em>‌</em><em>ها بوده است، به‌طوری</em><em>‌</em><em>که گذر زمان و پیشرفت جوامع بشری صرفاً صورت بحث را متحول ساخته ولی اساس مسأله همچنان باقی است. درحالی</em><em>‌</em><em>که اعتقاد رایج بر این بوده که دو سویة مسأله در تعارضی آشتی ناپذیر با یکدیگر قرار دارند، گروهی از فلاسفه توانستند با طرح اندیشة سازگاری آزادی و جبر پرتوی تازه بر شیوۀنگرش به این مسأله بیفکنند. "پیتر استراسون" یکی از این فلاسفة سازگارانگار، و بنیان</em><em>‌</em><em>گذار رویکرد رفتار بازتابی در موضوع جبر و اختیار است. وی در اثر نوآورانه</em><em>‌</em><em>اش آزادی و آزردگی می</em><em>‌</em><em>کوشد به</em><em>‌</em><em>جای گرفتار نمودن خود در نزاع</em><em>‌</em><em>های بی</em><em>‌</em><em>حاصل جبرگرایانه و آزادی</em><em>‌</em><em>گرایانه، محور تأملات خود را عکس</em><em>‌</em><em>العمل</em><em>‌</em><em>ها و به تعبیر خودش رفتارهای بازتابی ما در زندگی جاری و معمول</em><em>‌</em><em>مان قرار دهد. چنین رفتارهایی –که برخاسته از بطن طبیعت ما و بیانگر نیاز نوع بشر به احساس حدی از احترام و ارادة نیک ازسوی دیگران است- به</em><em>‌</em><em>عنوان عناصر جدانشدنی تعاملات انسانی، اساسی کافی را برای مسئول دانستن افراد فراهم می</em><em>‌</em><em>نمایند؛ حال چه موجبیتی در کار باشد یا نباشد. در این مقاله سعی نموده</em><em>‌</em><em>ایم به روشن</em><em>‌</em><em>سازی ابعاد مختلف رویکرد استراسون بپردازیم.</em>