الوهیت و قداست شهریاری در شعر دورۀ جاهلی

Abstract

شعر جاهلی به عنوان قدیمی‌ترین شعر عربی، در‌بردارنده بسیاری از باورها، عادات، ارزش‌ها، خرافات و اساطیر است و در واقع می‌توان آن را بخشی از تاریخ و فرهنگ یا هویت مردم جاهلی به‌شمار آورد. باور به الوهیت و قداست شهریاری از جمله فرهنگ دینی- اعتقادی شاعران این دوره است که در این پژوهش قصد داریم آن را با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی مورد بررسی قرار دهیم. دستاورد‌های این پژوهش نشان می‌دهد که برخی از شاعران دوره جاهلی، صفاتی همچون پیراستگی از عیوب و نواقص، توان نازل کردن باران، شفابخشی، حیات‌بخشی و بارور ساختن و عبادتی نظیر سجده‌گزاری برابر شهریاران را که همه آنها مختص ذات مقدس خداوند است، برای شهریاران به کار گرفته‌اند و یا شهریاران را به عناصر مقدسِ اساطیری نظیر خورشید، ماه و بهار تشبیه کرده‌اند که همگی از قداست و الوهیت آنها حکایت دارد. این باورهای شرک‌آمیز که نزد شاعر جاهلی، جنبه قدسی و نمود روانشناختی داشتند، با مفاهیمی چون قدرت و شکوه، میل به جاودانگی، باروری و برکت پیوند یافته است و تنها ابزاری برای بیان افکار شاعرانه بودند و پس از ظهور اسلام از میان رفتند.