تنوع ژنتیکی جمعیت‌ قارچ Gaeumannomyces graminis var tritici در استان کرمانشاه

Abstract

بیماری پاخوره غلات ناشی از Gaeumannomyces graminis (Sacc.) Arx & Oliver مخرب­ترین بیماری ریشه­ی غلات در سراسر جهان است که از نقاط مختلف کشور از جمله استان کرمانشاه گزارش شده است. در این مطالعه، طی فصل زراعی 89-88، بیش از 300 مزرعه گندم و جو در نقاط مختلف استان کرمانشاه مورد بازدید قرار گرفته و نمونه‌ها­ی آلوده که نشانه‌های خوشه سفیدی و سر سفیدی نشان می­دادند جمع­آوری گردید. پس از کشت و جداسازی قارچ­های بیمارگر، وجود قارچ G. graminis در 139 مزرعه گندم و جو به اثبات رسید که بیانگر شیوع بیماری پاخوره گندم در حدود نیمی از مزارع بازدید شده می­باشد. از بین جدایه­های به‌دست آمده، 97 جدایه‌ی G. graminis با توزیع جغرافیایی مناسب جهت مطالعات بعدی انتخاب گردید. به منظور حصول اطمینان از صحت شناسایی جدایه‌های به دست آمده، از دو جفت آغازگر شامل NS5:GGA-RP و NS5:GGT-RPبرای شناسایی و تفکیک واریته­های بیمارگر استفاده شد. از بین 97 جدایه­ی مذکور، 84 جدایه با تکثیر دو قطعه 410 و 400 جفت‌بازی به ترتیب توسط آغازگرهای NS5:GGT-RP و NS5:GGA-RP، به عنوان G. graminis var. tritici شناسایی شدند، اما در سایر جدایه‌ها آغازگرهای مذکور قادر به تکثیر هیچ قطعه‌ای نبودند. به منظور بررسی تنوع ژنتیکی جدایه­های G. graminis عامل بیماری پاخوره غلات، 54 جدایه با در نظر گرفتن پراکنش جغرافیایی انتخاب و با استفاده از روش انگشت نگاری مولکولی ISSR مورد مطالعه قرار گرفتند. از مجموع 20 آغازگر ISSR، 10 آغازگر که چند شکلی و تکرارپذیری بالایی نشان دادند، برای تکثیر DNA جدایه­های منتخب به کار گرفته شدند. دندروگرام حاصل از تجزیه خوشه­ای داده‌های حاصل، جدایه­ها را به سه گروه تقسیم نمود. اما هیچ ارتباط روشن و واضحی بین گروه­بندی خوشه‌ای و پراکنش جغرافیایی جدایه‌ها وجود نداشت. نتایج این مطالعه نشان داد که نشانگر ISSR نشانگر مناسبی برای بررسی تنوع ژنتیکی در جدایه­های G. graminis var. tritici می‌باشد.