سنجش درجه رقابت در بازارجهانی کالاهای منتخب سنتی و کشاورزی

Abstract

همان گونه که در بازارهای محلی یا منطقه ‎ ای یا ملی انواع رفتارهای انحصاری و یا غیررقابتی مشاهده می‏ ‎ شود در بازارهای بین ‎ المللی نیز انتظار مشاهده چنین رفتارهایی را باید داشت؛ برای مثال بسیاری از کشورها (یا شرکتها) با به کارگیری رفتارهای راهبردی و هماهنگ درصدد انحراف بازار از رقابت به انحصار ند . تمرکز بازار و شاخصهای اندازه ‎ گیری تمرکز این امکان را فراهم می‏ ‎ سازند که اطلاعات مربوط به تعداد کشورها و نحوه توزیع بازار بین آنها در عددی معین خلاصه شود تا براساس آن بتوان درجه رقابت و انحصار را ارزیابی کرد. در این تحقیق برای سنجش درجه رقابت در بازارهای بین المللی کالاهای عمده صادراتی کشاورزی ایران (پسته، خرما، انگور ، سیب ، زعفران، خاویار و کشمش) به سنجش تمرکز جهانی بازارهای مذکور برای فاصله زمانی 1997- 2000 میلادی پرداخته شده است. شاخص تمرکز محاسبه شده نشاندهنده انحصار چندجانبه سخت در این بازارهاست. یافته‏های این تحقیق نشان می‏ ‎ دهد که شاخص نسبت تمرکز n کشور (CRn) و شاخص هرفیندال (HHI) برای بازار جهانی برخی از محصولات مانند فرش، خرما، زعفران، خاویار و کشمش افزایش یافته است که این مبین افزون شدن شدت انحصار و افزایش نابرابری صادراتی در بازار جهانی اقلام فوق است. از طرف دیگر CRn و HHI در بازار جهانی برخی از محصولات مانند سیب درختی و انگور تغییر چشمگیری نیافته است.