ارزیابی سرمایه اجتماعی به عنوان عامل اساسی در ارتقاء کیفیت زندگی در شهرهای جدید، نمونه موردی: شهر جدید پردیس

Abstract

یکی از ابعاد تأثیرگذار در حوزه برنامه ریزی شهری، ابعاد اجتماعی است که البته در برنامه ریزی شهری ایران اکثراً مورد غفلت قرار می گیرد. از علل اصلی این عدم توجه، روشن نبودن نحوه تأثیر این ابعاد در برنامه ریزی شهری است. در این پژوهش برای تبیین بهتر نحوه تأثیر ابعاد اجتماعی بر برنامه ریزی شهری، ارتباط این ابعاد را در قالب مفهوم "سرمایه اجتماعی" با مفهوم تأثیرگذار دیگر حوزه برنامه ریزی شهری یعنی "کیفیت زندگی شهری" مورد بررسی قرار گرفته است. برای این منظور شهر جدید پردیس را به عنوان نمونه مورد مطالعه انتخاب شد. علت این انتخاب آن است که هم اکنون شهرهای جدید و مسأله برنامه ریزی آن ها از چالش های اصلی نظام برنامه ریزی شهری و منطقه ای کشور می باشد. بدین ترتیب در این پژوهش هدف اصلی، بررسی ارتباط بین مفهوم سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی شهری البته از بعد ذهنی آن می باشد. بعد ذهنی کیفیت زندگی شهری مترادف با میزان رضایتمندی شهروندان از عوامل مختلف مؤثر در کیفیت زندگی مانند عوامل کالبدی، اجتماعی، اقتصادی و غیره می باشد. نتایج حاصل از این پژوهش وجود ارتباط بین میزان سرمایه اجتماعی و میزان کیفیت ذهنی زندگی شهری را تأیید می نماید. همچنین ارتباط قابل ملاحظه ای نیز بین نرخ ماندگاری جمعیت و کیفیت ذهنی زندگی شهری دیده شد. در انتها نیز مدلی جهت ارزیابی بهتر نحوه برهم کنش مفاهیم موردنظر ارائه شد. بدین ترتیب می توان اظهار داشت که توجه به ابعاد اجتماعی و برنامه ریزی جهت ارتقاء سرمایه اجتماعی با توجه به تأثیر مثبت بر میزان کیفیت ذهنی زندگی شهری می تواند به عنوان یک راهکار برنامه ریزانه در نظام برنامه ریزی شهر جدید پردیس به کار گرفته شود. هرچند این نتیجه به لحاظ علمی قابل تعمیم به شهرهای دیگر نیست، لیکن با توجه به مشابهت های زیاد بین شهرهای جدید ایران، می توان انتظار داشت که این نتیجه در جاهای دیگر نیز تکرار شود. به علاوه فرآیند تحلیلی مورد استفاده این پژوهش برای شهرهای دیگر نیز قابل تعمیم می باشد.