اثربخشی آموزش گروهی ذهن آگاهی بر فرسودگی شغلی، رضایت شغلی و برخی نشانگان آسیب‌شناسی روانی معلمان

Abstract

هدف: این پژوهش به‌منظور بررسی اثربخش بودن آموزش کوتاه‌مدت گروهی مبتنی بر ذهن آگاهی در کاهش علائم مربوط به فرسودگی شغلی و برخی نشانگان آسیب‌شناسی روانی (نظیر افسردگی، و استرس) و افزایش رضایت شغلی معلمان به روش نیمه‌آزمایشی پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه کنترل انجام شد. روش: پژوهش حاضر در سال 1393در شهر ارومیه انجام شد. جامعه آماری شامل معلمانی بود که در رشته‌های علوم تربیتی دانشگاه آزاد ارومیه مشغول به تحصیل بودند. بعد از غربالگری اولیه آزمون فرسودگی شغلی مازلاچ 28 نفر از معلمان شهر ارومیه (دانشجویان رشته‌های علوم تربیتی دانشگاه آزاد) که دارای 5/1 نمره انحراف معیار بالای میانگین در فرسودگی شغلی بودند، انتخاب و به روش تصادفی به دو گروه کنترل و آزمایش گماشته شدند. همه معلمان قبل و بعد از مداخله به پرسش‌نامه‌های فرسودگی شغلی مازلاچ، رضایت شغلی برایفیلد و روث، مقیاس رضایت معلم لیم-هو و تانگ-آو ( 2006)، افسردگی بک، ومقیاس استرس ادراک‌شده (PSS) پاسخ گفتند. مداخله در 11 جلسه 8 هفته‌ای (36 ساعت) روی گروه آزمایش صورت گرفت. یافته‌ها: داده‌ها با استفاده از روش تحلیل واریانس چند متغیری برای نمرات تفاضلی (پیش‌آزمون از پس‌آزمون) مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفتند. در کل نتیجه این پژوهش نشان‌گر این بود که برنامه آموزش گروهی مبتنی بر ذهن آگاهی تأثیر معنی‌داری در کاهش مشکلات مربوط به فرسودگی شغلی معلمان و برخی از مشکلات آسیب‌شناختی روانی نظیر استرس، افسردگی و اضطراب و همچنین افزایش مثبتی در نمرات رضایت شغلی معلمان شرکت‌کننده در این برنامه‌ها دارد. نتایج حاکی از اثربخشی آموزش گروهی مبتنی بر ذهن آگاهی در معلمان دارای فرسودگی شغلی بود. نتیجه‌گیری: با توجه به شیوع بالای فرسودگی شغلی و علایم آسیب شناختی روانی در بین معلمان، برنامه آموزش گروهی ذهن آگاهی را می توان برای کاهش نشانگان فرسودگی در مدارس پیشنهاد کرد.