شاخص‌های سلامت و بیماری سازمانی (با بررسی اجمالی شهرداری شیراز)

Abstract

سلامت سازمانی به‌عنوان معیاری برای تعیین اثربخشی سازمان به کار می‌رود. هر سازمانی برای اینکه اثربخش باشد قبل از هر چیز بایستی بتواند ضمن انطباق و سازش با محیط متغیر، در مقابله با هر مشکلی بهترین منابع خود را به کار گرفته و با نیروهای تهدیدکننده‌ی خارجی به‌طور موفقیت‌آمیزی برخورد کرده و نیروی آن‌ها را در جهت هدف اصلی سازمان هدایت کند و به تعبیری دیگر از سلامتی سازمانی برخوردار باشد. بنابراین هر سازمان برای ادامه‌ی حیات خود (تأمین سلامتی و اثربخشی) ضروری است که علائم بیماری سازمان را شناخته و با آگاهی و برنامه‌ریزی از ابتلا به این علائم جلوگیری کند و یا در صورت ابتلا به ناخوشی، به علائم مربوط فائق آید. این تحقیق مبتنی بر مطالعات کتابخانه‌ای و بررسی میدانی (مشاهده و مصاحبه) از نوع تحقیق توسعه‌ای است و روش بررسی آن استدلالی و تحلیلی است. طبق مطالعات صورت گرفته مشخص شد که در یک سازمان بیمار اعضای سازمان نقش کمتری در مشارکت و تصمیمات دارند و همکاری و ارتباط سازنده در بین همکاران جای خود را به رقابت، تعارض و بی‌اعتمادی داده است و احساس عدم امنیت و فرسودگی منجر به روحیه‌ی پایین کارکنان شده است. همچنین در شهرداری شیراز نشانه‌هایی از عدم سلامت وجود دارد ازجمله تمرکزگرایی و عدم تفویض اختیار مناسب، دیوان‌سالاری و نظام‌های بروکراسی اداری، عدم وجود طرح ارتقا و شایسته‌سالاری، مقاومت در مقابل تغییر، عدم‌کفایت خلاقیت و نوآوری در انجام امور، عدم انتصابات بر اساس شایستگی (شرایط احراز). آنچه رهبر (مدیر) سازمان باید در این سازمان‌ها انجام دهد این است که زمینه‌ی مشارکت بیشتر افراد را فراهم سازد و فضایی تیمی و همکاری برای انجام امور و نیز حل مشکلات ایجاد کند؛ همچنین زمینه‌ی رشد، توانمندسازی و پیشرفت شغلی کارکنان را فراهم ساخته، روابط خوب و مناسب بین همکاران را تشویق کند و جوی از خلاقیت، احساس امنیت و روحیه‌ی بالا در سازمان ایجاد کند؛ همچنین منابع لازم برای عملکرد هرچه مؤثرتر سازمان و اعضای آن را فراهم آورده و سازگاری و تعامل خوبی با محیط و عوامل آن ایجاد کند.