تحقیقی در احوال شمس کاشی و شهنامه چنگیزی

Abstract

شمس­الدین کاشانی سراینده شهنامه­چنگیزی یا همان تاریخ منظوم مغول از شعرای قرن هشتم هجری است. اطلاع ما از احوال و آثار احتمالیِ او بسیار اندک است. آنچه روشن است حضور او در دربار غازان­خان ،(694-703ه­.ق) و سلطان­محمد خدابنده، الجایتو، (703-716 ه.ق) است. شمس کاشی شهنامه چنگیزی را که به نظم شده بخشی از جامع­التواریخ است به پیشنهاد غازان­خان و تایید و حمایت خواجه رشید فضل­الله همدانی (645-718 ه.ق) به نظم در­آورده است. اولین بار ادگار بلوشه، مستشرق فرانسوی، شمس کاشی را در جلد سوم فهرست نسخه­های خطی کتابخانه ملی پاریس معرفی کرد، پس از او منوچهر مرتضوی در نشریه دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز و سپس کتاب مسائل عصرایلخانان به معرفی شمس­کاشی بر پایه نسخه پاریس پرداخت. از آن پس اندک اشاره­ها راجع به شمس کاشی و شهنامه چنگیزی همه بر پایه نوشته­های مرتضوی است. مقاله حاضر بر اساس نسخ خطی موجود از شهنامه­چنگیزی و اطلاعاتی که از وی در جُنگ­ها و تذکره­های خطی و چاپی است به معرفی شمس­کاشی و اثر او می­پردازد. همچنین هویت شمس­­کاشی صاحب شهنامه چنگیزی را با شمس­الدین­ کاشی شاعر قرن ششم و اوایل قرن هفتم که با هم خلط شده است تفکیک می­نماید.