کهن‌نامه ادب پارسی
مرور بر اساس
مجموعه‌های این پایگاه
ارسال های اخیر
-
انواع طنزهای موقعیتی در شعر حافظ
(پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگیIHCS, 2024-08-22)کنش‌های نامتعارف رفتاری در یک موقعیت متعارف، نوعی از طنز را پدید می‌آورد که نامش طنز موقعیتی است. حافظ استاد طنزهای موقعیتی است، چون به موازات تلاش برای رسیدن به اوج هنرنمایی‌های ادبی، حساسیت به موضوعات سیاسی و اجتماعی نیز ...
-
جنگ‌افزارهای نویافته و ناشناخته در آداب‌الحرب و الشجاعه
(پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگیIHCS, 2024-08-22)آداب‌الحرب و الشجاعه نوشتۀ فخر مدبر، اثری است برجسته در آداب جنگاوری که در ابتدای قرن هفتم هجری قمری نوشته شده است. این کتاب کهن‌ترین اثر مربوط به جنگاوری در زبان فارسی است که تاکنون به دست ما رسیده و از ویژگی‌های برجستۀ ...
-
سیر تطور شخصیت روایی روباه در حکایت‌های حیوانات از قرن 3تا قرن 9 هجری
(پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگیIHCS, 2024-08-22)کاربرد حکایت‌های حیوانات در طول زمان به دلایل اجتماعی، تاریخی، نظام های گفتمانی یا خلاقیت راویان آنها با تغییر و تطور در مؤلفه های ساختاری همراه بوده است. این مقاله در پی پاسخ به این پرسش است که شخصیت روباه در حکایت‌های ...
-
تنوع تدفین ایرانی باستان در شاهنامه
(پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگیIHCS, 2024-08-22)در فهم مطالعات دینی توجه به سنت‌های زندگی بسیار مهم است. یکی از این مسائل در دین ایرانیان باستان، به ویژه دین زردشتی، نوع تدفین است. در دین زردشتی از زمان حضور ایرانیان در آسیای مرکزی و سپس ورود به فلات ایران و تا آغاز ...
-
مولوی و کازنتزاکیس در ترازوی اندیشه و احساس با تاکید بر ساحت های نفسانی درونی (باورها، احساسات و خواسته ها)
(پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگیIHCS, 2024-08-22)بررسی و تحلیلِ تقابل/ تعامل/ تضاربِ اندیشه متفکران و صاحبان تجربه هنری موضوعی است که در مجموعه ساحت هایِ پژوهش های ادبی می تواند بستر و زمینه ساز درک بهتر گفتمانِ فکریِ صاحبان متون - با وجود همه تفاوت های فرهنگی - تلقی ...
-
حکایت شیخ صنعان: بازگشتِ موقتِ امر سرکوبشده و تثبیت امر هنجاری
(پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگیIHCS, 2024-08-22)در بخش نخست مقالۀ حاضر، حکایت «شیخ صنعان» بر مبنای برخی از مفاهیم در نقد روانکاوانۀ فرویدی بررسی میشود. نتایج این بخش نشان میدهد که که ساخت اصلی حکایت، بیان شاعرانۀ کشمکش میان سه ساحت روان است: شیخ صنعان، «خود»، زیر فشار ...
-
منظومۀ حماسی «رونقِ انجمن» و تأثیرپذیری آن از شاهنامه
(پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگیIHCS, 2024-08-22)«رونقِ انجمن» منظومه‌ای حماسی دینی به بحر متقارب در 2044 بیت است که شاعری با تخلّص صحبتِ‌لاری در دورۀ قاجار آن را سروده است. لاری در این منظومه، به اقتفای فردوسی رفته و در سرودن آن، علاوه بر پیروی از سنّت مختارنامه‌سرایی، ...
-
نقش القاگری هم‌خوان‌ها در نمود جنسیت در شهرآشوب‌های فارسی (مطالعۀ موردی: مهستی گنجوی و امیرخسرو دهلوی)
(پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگیIHCS, 2024-08-22)زبان در تولید و طبقه‌بندی عوامل هویتی و فرهنگی نظیر جنسیت نقش مهمی ایفا می‌کند. شهرآشوب، در ادب ایرانی، ماهیتی مردانه دارد؛ زیرا نیازمند مراودات انسانی-اجتماعی آزادانه‌ای است که عرف اجتماعی آن را برای زنان نمی‌پسندیده است؛ ...
-
بررسی مقوله، کارکرد و معنی حرف ربط «و» در زبان فارسی از دیدگاه فرایند کاهش نشانه‌ها در معنی‌شناسی ادراکی با تکیه بر غزلیات سعدی و حافظ
(پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگیIHCS, 2024-01-21)نویسۀ «و» در نظام خط و نظام نوشتاری زبان فارسی دلالت چندگانه دارد. این نویسه در حوزۀ حرف ربط نمایندۀ دو کلمۀ «o» و «va» است. در شاخۀ نحو زبان که موضوع این پژوهش است، این نویسه بهعنوان یک عنصر نحوی با هر دو آوای [o] و [va] ...
-
معرّفی فرهنگِ مصرّحةالأسماء
(پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگیIHCS, 2024-01-21)مصرّحةالأسماء فرهنگ دوزبانۀ عربی به فارسی اثر لطف‌اللّه بن ابی‌یوسف حلیمی، فرهنگ‌نویس و لغت‌شناس عثمانی‌تبار قرن نهم و اوایل قرن دهم هجری قمری است. این کتاب که در سال 872 ق تألیف شده است، قریب به 17112 مدخل دارد که با ...
-
تصحیح بیتی از شاهنامۀ فردوسی بر پایۀ مَثَلِ «حسد دردی است بی‌درمان»
(پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگیIHCS, 2024-01-21)از حدود دویست سال پیش تا به اکنون ویرایش‌هایی گونه‌گون از شاهنامۀ فردوسی به فرجام رسیده است؛ همۀ این کوشش‌ها تا حدی توانسته این اثر سترگ را به آن‌چه از قلم فردوسی بر کاغذ نگاشته شده است نزدیک کند. البته چنان‌که همگان بر ...
-
نور و ظلمت در حکمت خسروانی با متافیزیک هانری کُربن و عرفان بایزید بسطامی
(پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگیIHCS, 2024-01-21)جهان دو بخشی نور و ظلمت، قدمت زیادی دارد. در تصور ایرانیان باستان دو اصل در ابدیت وجود دارد؛ یکی اهورامزدا و دیگری اهریمن نام داشت. پرسش جستار این است که شالودۀ نور و ظلمت در حکمت خسروانی چیست؟ و این دو مفهوم در اقوال و ...
-
ایهام تناسب بر پایة اصطلاحات تیراندازی و کمانداری
(پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگیIHCS, 2024-01-21)بخشی از اصطلاحات نظامی مربوط به حوزة تیراندازی و کمانداری است. بسیاری از این اصطلاحات از فرهنگ‌های لغت فوت شده‌اند اما در رساله‌های مربوط به تیراندازی و کمانداری می‌توان اطلاعاتی دربارة آنها به دست آورد. در برخی از متون ...
-
بررسیِ انتقادیِ ترجمۀ کتابِ اطباق‌الذهب به همراهِ معرّفی و ارزیابیِ دست‌نوشتی کهن و نویافته از این ترجمه
(پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگیIHCS, 2024-01-21)شرف‌الدّین شفروه از دانشمندان و نویسندگانِ زبان‌زدِ سدۀ ششمِ هجری است. یکی از آثارِ او کتابی است با نامِ اطباق‌الذهب فی المواعظ و الخطب که آن را به پیروی از سبکِ کتابِ اطواق‌الذهب جاراللّه زمخشری نوشته‌است. ترجمه‌ای فارسی ...
-
نقدی بر تصحیح الصّراح من الصّحاح
(پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگیIHCS, 2024-01-21)فرهنگ عربی‌ـ فارسی الصّراح من الصّحاح یکی از آثار جمال‌الدین ابوالفضل محمد قَرشی و ترجمه‌ای ملخّص از تاج‌اللغة و صحاح‌العربیة اثر ابونصر اسماعیل بن حماد جوهری است. قرشی این کتاب را در سال 700ق در کاشغر ماوراء‌النهر به‌پایان ...
-
نقد و نظری بر مثنوی معنوی تصحیح استاد محمدعلی موحد
(پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگیIHCS, 2024-01-21)در میان تصحیح‌های پرشمار مثنوی معنوی، چاپ استاد محمدعلی موحد، آخرین و بی‌گمان برترین است. در این مقاله این اثر فاخر را، ضمن برشمردن مزیت‌های آن، در چهار محور ارزیابی کرده‌ایم: 1) تصحیح ابیات: در این بخش 14 مورد که عمدتاً ...
-
واکاوی نقش عواطف در فهم آثار هنری با تکیه بر مثنوی معنوی
(پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگیIHCS, 2024-01-21)از میان مسائل پیرامون ارتباط میان هنر و عواطف، این پرسش که آیا می‌توان از نقش عواطف در جهت فهم بهتر آثار هنری یاد کرد یا خیر، مورد توجه ویژه‌ی اندیشمندان قرار گرفته است. عده‌ای از کارکرد مخرب مواجهه‌ی عاطفی با اثر هنری سخن ...
-
گنجینه‌ای نویافته از شاعری گمنام (اشعار نویافتۀ حکیم طرطری، پارسی‌سرای قرن ششم هجری)
(پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگیIHCS, 2023-08-23)موفق‌الدین یحیی بن حسن طرطری از شاعران گمنام و پارسی‌گوی قرن پنجم و ششم هجری است. در پژوهش‌های مربوط به تاریخ ادبیات فارسی که در یک‌صد و پنجاه سال گذشته به رشتۀ تحریر درآمده، نام و نشانی از وی نیست. گویا نخستین بار تقی‌الدین ...
-
ضرورت تصحیح مجدد دیوان جمال‌الدین محمدبن عبدالرزاق اصفهانی
(پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگیIHCS, 2023-08-23)دیوان جمال‌الدین محمدبن عبدالرزاق اصفهانی تاکنون سه مرتبه تصحیح شده است. هر یک از تصحیح‌ها علاوه بر نقاط قوت، ضعف‌هایی دارد. این مسئله، سبب طرح این پرسش است که ضرورت تصحیح دیوان جمال‌الدین عبدالرزاق چیست؟ تصحیح‌های پیشین، ...
-
بررسی دلایلِ رواجِ شعرِ فارسی در شهرِ سنندج از بنای این شهر، تا سقوط سلطنت پهلوی
(پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگیIHCS, 2023-08-23)شهر سنندج که اخیراً، از طرف یونسکو به عنوان شهر خلّاق موسیقی ثبت جهانی شد، از نظر ادبی و فرهنگی نیز در سطح بالایی قرار دارد. از زمانی که این شهر به سال 1046 هـ.ق، به دارالایالۀ اردلانها تبدیل شد و سلیمان خان اردلان، قلعۀ ...
