تحلیل انتقادی گفتمان قصیده‌ای از سنایی غزنوی

Abstract

تحلیل گفتمان انتقادی شامل نظریه‌ها و روش‌هایی است برای مطالعۀ تجربی روابط میان گفتمان و تحولات اجتماعی و فرهنگی قلمروهای گوناگون اجتماعی. تحلیل‌گران انتقادی گفتمان بر آن‌اند که متن‌های ادبی، مثل سایر متن‌ها، در خدمت ارتباط‌اند، بنابراین، آن‌ها را نیز می‌توان با نگرش و روش انتقادی تحلیل نمود. در این پژوهش یکی از قصاید مشهور سنایی غزنوی، بر اساس روش تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف، در سه سطح توصیف، تفسیر، و تبیین بررسی شده ‌است. نتایج حاصل از این بررسی نشان ‌می‌دهد سنایی، با ترکیب‌بندی ابعاد گفتمان‌های مسلط روزگار خود، در قالب ژانری ازپیش‌موجود، ساختار و نظم گفتمانی موجود و مسلط روزگار خود را بازتولید کرده ‌است. بنابراین، قصیدۀ سنایی، به منزلة رخدادی ارتباطی، فقط بازتابی از کردار اجتماعی روزگار او نیست، بلکه، با بازتولید نظم گفتمانی، به حفظ وضع موجود کردار و نظم اجتماعی کمک ‌می‌کند.