نقد و ارزیابی درس‌نامه‌های دستور زبان فارسی

Abstract

در نوشتار حاضر، دستورنامه‌های پنج استاد، خیام‌پور، احمدی گیوی‌ـ‌انوری، فرشیدورد و وحیدیان کامیار با تمرکز بر مبحث اسم و گروه‌های اسمی بررسی شده است. این دستورنامه‌ها علی‌رغم توجه به جزئیات مختلف اسم و گروه اسمی با کاستی‌هایی مواجه است که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: بی‌توجهی به دستاوردهای زبان‌شناسی، تأثیرپذیری از دستور زبان‌های دیگر و تحمیل آن به زبان فارسی، عدم تمایز بین زبان و نمودهای گفتاری و نوشتاری آن، نگرش تجویزی به زبان و غفلت از دستور به‌عنوان توصیف زبان، کاستی در ارائة تعریف‌ها، ارائۀ قاعده‌های نادرست، بی‌توجهی به اصل بهینگی و کمینگی در تدوین دستور، برخورد دوگانه در مواجهه با الگوی زبانی، حشو در قاعده‌های زبانی، مقوله‌بندی‌هایی افراطی در دستور، بی‌توجهی به بنیان مقوله‌بندی، نادیده‌گرفتن برخی از مفاهیم در دستور، درهم‌‌آمیختن گونه‌های مختلف زبانی، مثال‌ها و شواهد نادرست، امکان نقض قواعد زبانیِ ارائه‌شده، مسائل بی‌پاسخ در دستور، عدم شفافیت اصطلاحات تخصصی حوزة دستور و ساماندهی غیرموجه مطالب درس‌نامه‌ها.