شیوۀ شخصیت‌پردازی دووجهی در پیکر فرهاد عباس معروفی

Abstract

با پایان‌یافتن عصر عدالت شاعرانه در آثار ادبی، شاهد مرگ شخصیت‌های سادۀ نیک‌سرشت یا بد‌ذات در این آثار هستیم. به‌دنبال چنین تحولی، شخصیت‌هایی دو‌وجهی با پیچیدگی‌های ذهنی و روانی پا به عرصۀ رمان‌های مدرن می‌گذارند؛ شخصیت‌هایی که جنبۀ علنی و خصوصی آنها متفاوت از و گاه درتضاد با یکدیگر است، تضادهایی که ممکن است منشئی بسیاری از وقایع متناقض رمان شود و نه تنها فهم رمان را دشوار سازد بلکه خواننده را در شناخت هویت حقیقی شخصیت، ناکام گذارد. رمان‌‍‌نویسان از این ویژگی دو‌وجهـی‌بودن شخصیت به‌دلیل مطابقت با رمان‌های مدرن بسیار استفاده کرده‌اند. نویسندۀ <em>پیکرِ فرهاد</em> نیز این شیوۀ شخصیت‌پردازی را در رمان خود برای نشان‌دادن جلوه‌های مثبت و منفی وجودی شخصیت‌ها به‌کار می‌گیرد. او گاهی با شخصیت اظهار همدردی می‌کند و مواقعی نسبت به او احساس انزجار و نفرت می‌کند. علت این دیدگاه و واکنش متغیر این است که شخصیت در قالب‌های متفاوت و گاه با منش‌هایی متضاد در رویدادهای رمان ظهور می‌کند؛ و این همان است که پردازش شخصیت دووجهی نامیده می‌شود. در جُستار حاضر، این شیوۀ شخصیت‌پردازی در <em>پیکر فرهاد</em> بررسی و درنهایت نتیجه گرفته شده است که در رمان <em>پیکرِ فرهاد</em>، شخصیت‌ها مرز مشخصی ندارند و در‌حقیقت همۀ شخصیت‌ها جلوه‌های متعدّد وجود یک نفر هستند. این شگرد در رمان <em>پیکرِ فرهاد</em>، برای نشان‌دادن دو جنبۀ لکاته‌ای و اثیری زن به‌کار گرفته شده است.