ارزیابی ژنوتیپ های آژیلوپس تائوشی (Aegilops tauschii) با استفاده از شاخص‌های تحمل به خشکی

Abstract

خشک­سالی و آثار ناشی از آن مهم‌ ترین و رایج ‌ترین تنش محیطی است که تولیدات کشاورزی را در جهان با محدودیت روبه‌رو ساخته است. یکی از راه­ بردهای مفید اصلاح گیاهان زراعی برای مقاومت به خشکی، حفظ و بهره‌گیری از تنوع موجود ژرم­پلاسم آن‌ها می‌باشد. به‌منظور شناسایی منابع مقاومت به خشکی، 125ژنوتیپ گندم ­نیای آژیلوپس تائوشی در قالب طرح آگمنت با سه تکرار و تحت دو شرایط بدون تنش (آبیاری تکمیلی در سه مرحله ساقه­دهی، گلدهی و پرشدن دانه) و تنش خشکی (بدون آبیاری تکمیلی) کشت و بر اساس شاخص­های تحمل به خشکی مورد ارزیابی قرار گرفتند. مطالعه همبستگی عملکرد با شاخص‌های تحمل نشان داد که شاخص‌های میانگین حسابی (MP)، میانگین هندسی (GMP)، تحمل به تنش (STI) و تحمل (TOL) برای شناسایی ژنوتیپ­های با عملکرد بالا در هر دو شرایط تنش و بدون تنش خشکی مناسب بودند. بر اساس این شاخص‌ها،به­ترتیب ژنوتیپ­های شماره 55، 50، 58 و 65 متحمل­ترین ژنوتیپ­ها و ژنوتیپ­های شماره 45، 34، 3 و 9 حساس‌ترین ژنوتیپ­ها تعیین شدند. گروه‌بندی ژنوتیپ­ها بر مبنای شاخص‌های تحمل با استفاده از تجزیه خوشه­ای به­روش متوسط فاصله بین گروه­ها (UPGMA)، ژنوتیپ­ها را در هفت گروه مختلف دسته­بندیکرد. ژنوتیپ­های شماره50،55، 58 و 65 کهدارایبیش­ترین مقادیر برایاین شاخص‌ها بودند، در دو گروه سه و پنجقرار گرفتند. نتایج تحلیل­های آماری مختلف در این تحقیق نشان داد که دو ژنوتیپ شماره 50 و 55 به‌عنوان متحمل­ترین ژنوتیپ­ها بودند و می­توانند به­عنوان منابع ژنتیکی مناسب در برنامه­های به­نژادی گندم برای تحمل به خشکی مورد توجه قرار گیرند.