ارزیابی تحمل به شوری در ارقام و لاین های برنج(Oryza sativa L.) با تأکید بر شاخص های تحمل به تنش

Abstract

به منظور ارزیابی تحمل به تنش شوری در مرحله گیاهچه­ای، 17 ژنوتیپ بومی و اصلاح شده در آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار مقایسه شدند. تنش شوری در مرحله ابتدایی رشد رویشی و در 4 سطح شوری NaCl (4، 8 و 12 دسی­زیمنس بر متر و تیمار شاهد با هدایت الکتریکی 19/1 دسی­زیمنس بر متر) اعمال شد. نتایج حاصل نشان داد که ژنوتیپ­ها از نظر امتیاز ژنوتیپی متفاوت بودند. ویژگی­های مورفولوژیک شامل طول شاخساره و ریشه، وزن خشک شاخساره و ریشه، نسبت طول ریشه به طول شاخساره و بیوماس رویشی اندازه­گیری شدند. امتیازبندی تحمل به شوری ژنوتیپ­ها برای همه صفات در سطح احتمال 1% معنی­دار شد که نشان دهنده وجود تنوع ژنتیکی معنی­دار بین آن‌ها بود. مقایسه میانگین­ها نشان داد که طول ریشه و طول شاخساره با افزایش سطوح شوری کاهش یافت. بیشترین و کمترین ارتفاع شاخساره به ترتیب در رقم شاه­پسند و حسن سرایی (رقم محلی) مشاهده شد. بیشترین مقادیر شاخص­های STI، MP، GMP و HM متعلق به ارقام شاه­پسند، سنگ­جو و لاین 416 بود. بر اساس نتایج حاصل از همبستگی میان شاخص­ها و تجزیه به مؤلفه‌های اصلی در سه سطح شوری، STI، GMP و HM به عنوان شاخص‌های مطلوب مقاومت تعیین شدند. نتایج حاصل از تجزیه به مؤلفه‌های اصلی و تجزیه خوشه­ای برای گروه­بندی ژنوتیپ­ها با استفاده از این شاخص­ها نیز نشان داد که از بین ژنوتیپ­های مطالعه شده، رقم محلی شاه­پسند و لاین اصلاح شدۀ 416 متحمل­ترین ژنوتیپ­ها به تنش شوری در مرحله گیاهچه­ای بودند.