ارزیابی ارقام و لاین های سورگوم (Sorghum bicolor L.) در شرایط تنش شوری با استفاده از شاخص های تحمل

Abstract

به­منظور بررسی واکنش 45 لاین و رقم سورگوم به تنش شوری، آزمایشی در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار تحت دو شرایط نرمال (شوری 2 دسی­زیمنس بر متر) و تنش شوری (شوری 12 دسی­زیمنس بر متر) در ایستگاه مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد واقع در شهرستان اردکان در سال 1393 انجام شد. تنش شوری باعث کاهش میانگین شاخص­های مختلف ژنوتیپ­های مورد مطالعه شد، به­طوری­که قطر ساقه، ارتفاع بوته، تعداد برگ، شاخص سطح برگ، عملکرد علوفه تر و عملکرد علوفه خشک تحت شرایط تنش شوری به­ترتیب 45/14، 24/25، 06/18، 86/31، 19/40 و 36/32 درصد کاهش یافتند. بیشترین عملکرد علوفه خشک (28530 کیلوگرم در هکتار) تحت شرایط بدون تنش از لاین 23 (KDFGS23) و تحت شرایط تنش شوری از رقم جامبو (21042 کیلوگرم در هکتار) به­دست آمد. نتایج حاصل از ضرایب همبستگی بین عملکرد علوفه خشک تحت شرایط بدون تنش و تنش شوری با شاخص­های تحمل به تنش نشان داد که مناسب­ترین شاخص­ها برای تعیین ژنوتیپ­های متحمل، شاخص­های GMP، HAM، MP و STI بودند. بر اساس نتایج تجزیه خوشه­ای، ارقام جامبو، پگاه، سیستان، قلمی هرات، سورگوم شیرین و اسپیدفید مغان به­عنوان متحمل­ترین ارقام و لاین­های شماره 23 (KDFGS23)، 26 (KDFGS26) و رقم نکتار به­عنوان ژنوتیپ­های حساس و در عین حال مناسب برای شرایط نرمال شناخته شدند. لاین شماره 1 (KDFGS1) به­دلیل ثبات بالای عملکرد تحت شرایط تنش می­تواند در پروژه­های به­نژادی آینده مورد توجه قرار گیرد.