بررسی اثر روش و دفعات گلخرابی بر برخی خصوصیات فیزیکی خاک و عملکرد برنج

Abstract

به منظور بهینه سازی عملیات گِلخرابی در مرحله آماده­سازی شالیزار، اثر دو عامل روش و تعداد دفعات گِلخرابی بر برخی از ویژگی­های خاک و عملکرد و اجزای عملکرد دانه در برنج رقم هاشمی در این تحقیق بررسی شد. آزمایش در قالب طرح بلوک­های خرد شده در سه تکرار با دو عامل روش گِلخرابی در چهار سطح (شامل خاک همزن مرسوم تیلری، خاک همزن دوار تیلری، پادلر مخروطی تیلری و روتیواتور تراکتوری) و دفعات گِلخرابی در چهار سطح (از یک تا چهار مرتبه) در یک خاک رسی سیلتی انجام شد. نتایج نشان داد که کمترین چگالی ظاهری (801/0 گرم بر سانتی­متر مکعب) و بیشترین مقادیر عمق نفوذ مخروط (31/13 سانتی­متر)، بازده وجین­کنی (57/60 درصد) و شاخص گِلخرابی (53/54 درصد) در گِلخرابی با روتیواتور تراکتوری و بیشترین چگالی ظاهری (872/0 گرم بر سانتی­متر مکعب) و کمترین بازده وجین­کنی و شاخص گِلخرابی (به ترتیب با میانگین­های 52/51 و50/44 درصد) مربوط به گِلخرابی با همزن مرسوم تیلری بود. با افزایش تعداد دفعات گِلخرابی از یک به چهار بار، به طور معنی­دار چگالی ظاهری از 882/0 به 795/0 گرم بر سانتی­متر مکعب، عمق نفوذ مخروط از 04/9 به 39/12 سانتی­متر، بازده وجین­کنی از 78/51 به 54/56 درصد و شاخص گِلخرابی از 21/45 به 23/51 درصد تغییر یافت. عملکرد دانه در گِلخرابی با روتاری تراکتوری و خاک­همزن دوار تیلری (به ترتیب با 3429 و 3401 کیلوگرم در هکتار) به طور معنی­داری بیش از خاک­همزن مرسوم تیلری و پادلر مخروطی تیلری (به ترتیب با مقادیر 3346 و 3332 کیلوگرم در هکتار) بود. با افزایش دفعات گِلخرابی از یک به چهار بار، عملکرد دانه از 3322 به 3408 کیلوگرم در هکتار افزایش یافت، ولی بین عملکرد دانه در دو، سه و چهار بار گِلخرابی، اختلاف معنی­داری مشاهده نشد. به طور کلی، نتایج این تحقیق نشان داد که در خاک­های رسی سیلتی مشابه محل اجرای آزمایش، دو بار گِلخرابی با استفاده از خاک­همزن دوار تیلری و یا روتیواتور تراکتوری، تیمار مناسبی برای گِلخرابی شالیزار محسوب می­شود.