نقدی بر کتاب نظام وزارت در دولت عباسیان (عصر آل‌‌ بویه و سلجوقیان)

Abstract

نظام وزارت یکی از ارکان قوام‌بخش هر حکومتی است. هرگاه حکومتی از یک دستگاه دیوانی قوی برخوردار باشد، ثبات بیش‌تری داشته است و دولت عباسی نیز از دستگاه دیوانی ـ وزارتی برخوردار بوده است که نمود آن در دورة آل‌ بویه و سلجوقیان بیش‌تر به‌چشم می‌‌آید. برای تبیین نقش دیوان وزارت آثار زیادی نوشته‌‌اند. یکی از آن‌ها کتاب <em>نظام وزارت در دولت عباسیان</em> <em>(عصر آل بویه و سلجوقیان) </em>اثر زهرانی است. این تحقیق با رویکردی تفسیری و مسئله‌‌ای درپی نقد و بررسی کتاب مذکور است و یافته‌ها حاکی است که زهرانی هرچند به اهمیت نظام وزارت می‌‌پردازد، اما او هم به‌ سبک و سیاق متقدمان همان اطلاعات را بازگو می‌‌کند و یک مدل کلی را برای سامان تحقیق طرح کرده و براساس آن کل کتاب را تحلیل کرده است. همین امر باعث محدودیت‌‌هایی در ارائة تحلیل بهتر شده است و درنهایت این‌که به نقش خود وزیر درمقام یک فرد بیش‌تر پرداخته است تا این‌که او را درقالب یک نظام بررسی کند.