استخراج و شناسایی اسکوپولتین از کشت سوسپانسیون سلولی زیره سیاه (Bunium persicum)

Abstract

امروزه استفاده از قابلیت‌های کشت سلولی برای تولید مواد موثره دارویی بسیار مورد توجه است. ترکیبات فلورسانس در بسیاری از زمینه‌ها مانند محیط زیست، صنایع غذایی و پزشکی ارزشمند می‌باشند. در این پژوهش کشت سوسپانسیون سلولی زیره سیاه، به عنوان یک گیاه دارویی مهم در ایران، در محیط کشت MS مایع حاوی 2 میلی‌گرم در لیتر NAA و 0/5 میلی‌گرم در لیتر BA استقرار یافت. برای جداسازی و خالص‌سازی ترکیب فلورسانس موجود در سلول‌های کشت سوسپانسیون، مقدار 100 گرم سلول خشک را با 100 میلی‌لیتر دی‌کلرومتان عصاره‌گیری کرده و سپس از ستون کروماتوگرافی و روش Preparative TLC برای خالص‌سازی آن استفاده شد. از مخلوط دو حلال دی‌کلرومتان و متانول با نسبت 1:9 به عنوان فاز متحرک استفاده گردید. نتایج TLC عصاره‌های تهیه شده از اندام‌های مختلف گیاه (بذر، ساقه، برگ، ریشه و بذر) و سلول‌های کشت سوسپانسیون زیر نور UV با طول موج 365 نانومتر نشان داد که یک ترکیب فلورسانس آبی رنگ در اندام ریشه و سلول‌های کشت سوسپانسیون وجود دارد که در اندام‌های هوایی گیاه دیده نمی‌شود. همچنین در شرایط کاملا یکسان مقدار این ترکیب در بافت کالوس کمتر از سلول‌ می‌باشد و مقداری از این ترکیب فلورسانس به درون محیط کشت مایع آزاد می‌شود. به منظور شناسایی این ترکیب از روش رزونانس مغناطیسی هسته استفاده گردید و نتایج آن نشان داد که این ترکیب یکی از مشتقات کومارین (6- متوکسی 7- هیدروکسی کومارین) است. افزوده شدن گروه‌های متیل و هیدروکسی به ساختار کومارین سبب ایجاد ویژگی فلورسانسی در آن می‌شود.