بازتاب وقایع و شخصیت های تاریخی در شعر سبک خراسانی؛ با تاکید بر اشعار فرخی سیستانی و منوچهری

Abstract

<strong>شاعران سبک خراسانی به عینیت‌گرایی علاقه نشان داده‌اند؛ چنانکه شعر ایشان را می‌توان مظهر «وقایع تاریخی» و «شخصیّت‌های مؤثّر» آن عصر دانست. فرّخی ‌سیستانی و منوچهری دامغانی بخش عمدۀ زندگی و فعّالیت شاعرانۀ خویش را در عهد غزنویان طی کردند. برغم آنکه این دو شاعر در سلسله</strong><strong>‌</strong><strong>ای واحد و با فاصلۀ زمانی کوتاه، هر دو به سبک خراسانی شعر می­سرودند، در شعر ایشان، علاوه بر شباهت‌های طبیعی در امر واقع‌نگری که شاهدی بر ادامۀ نوع خاصّی از رفتارهای اجتماعی است، تفاوت‌هایی ملاحظه می‌شود که کمتر مورد توجّه محقّقان واقع شده است؛ به‌خصوص، تفاوت در توصیف جزئیّات شخصیّت‌ها و رخدادها که حاصل نوع نگرش شخصی شاعر، زندگی پیشین او قبل از ورود به دربار و برخی ضروریات زمانه است. علاوه بر این، تأمّل در دلایل وصف ممدوحان و مغضوبانی که گاهی رابطۀ مستقیمی با شاعر ندارند، بلکه تحت تأثیر پسند ممدوح و حتّی انحلال هویّت مدّاح در ممدوح به شعر وارد شده‌اند، نشان می‌دهد که صدور احکام کلّی در مورد واقع‌نگری شاعران خراسانی چندان دقیق نبوده است. از دیگر یافته‌های این تحقیق، تأثیر برخی مسائل، از جمله حبّ و بغض‌ها بر واقع‌نگری و تضعیف آن است، به نحوی که در چنین مواردی لازم است تا محقّقان از طریق تفسیر، تأویل، قیاس و سایر ابزارهای پژوهشی، چیزهای واقعی را از آنچه تحت تأثیر احساسات شاعر به واقعیّت اضافه شده، تفکیک کنند.</strong>