تحلیل و بررسی کنایه در شاهنامه فردوسی

Abstract

<strong>موضوع این پژوهش «بررسی و تحلیل کنایه در شاهنامة فردوسی» است. هدف نویسنده از آن پاسخ به این سؤال بوده که: «کنایه و ابعاد هنری و بلاغی آن در ذهن و زبان فردوسی کدام است؟» روش جستار در این نوشته، تحلیل محتوا با ابزار کتابخانه‌ای بوده است. نتیجة این تحقیق نشان می‌دهد که سخنوری چون فردوسی در خلق و ابداع کنایه‌های عام و خاص تبحّر بسیار داشته زیرا او از ابعاد کلامی‌و بلاغی و ویژگی تصویر آفرینی کنایه، هوشمندانه با‌خبر بوده است و از این‌رو در شاهنامه به آفرینش کنایه‌های عام یا استعاره‌های مرکّب جذّاب پرداخته و انواع کنایه‌های خاص از قبیل: تلویح، ایما، رمز و کنایة فعلی را در بخش حماسی برای فارسی‌زبانان به یادگار گذاشته است. کنایه‌های بی‌بدیلی چون: «نهالی به دوزخ فرستادن»، «گاو کسی در چرم بودن» ، «سَرِ تیغِ کسی نیام را ندیدن». همچنین نقد و تحلیل آثار بَلاغی و تصویر آفرین کنایه در شاهنامه در 16 عنوانِ مستند به کتب بَلاغی دستِ اَوَّل و ذکر تمام شواهد از متن شاهنامه، خود از یافته ‌های علمی‌و پژوهشی این مقاله است و شرح مبانی کنایه با استناد به نظریة «تَرکِ تصریح» خود از دست آورد‌های بدیع و دست‌اوّل است که برای نخستین‌بار در آن بیان شده است. </strong>